هدف از راه‌اندازی یک کسب و کار ایجاد شرکت یا سازمانی است تا در آن بتوان به فعالیت اقتصادی یا عام‌المنفعه پرداخت. اما برای حرکت موفق در این مسیر نیاز است تا آشنایی کاملی با انواع کسب و کار داشته باشیم. طبق استاندارد، انواع رایج بیزنس بر حسب نحوه فعالیت به شش دسته خدماتی، تولیدی، بازرگانی، مختلط، اینترنتی و غیرانتفاعی تقسیم‌بندی می‌شوند. اما اگر بخواهیم از دید ساختار مالکیتی نگاه کنیم، به انواعی مانند کسب و کارهای تک مالکیتی، شراکتی، سهامی، مسئولیت محدود و تعاونی بر می‌خوریم. برخی منابع نیز با توجه به تعداد پرسنل و میزان گردش مالی، انواع مختلف کسب و کار را به خرد، کوچک، متوسط و بزرگ تقسیم می‌کنند. برای تشریح هر یک از این مفاهیم، در این مطلب از مجله فرادرس ۱۵ نوع متداول کسب و کار و نحوه انتخاب مناسب‌ترین نوع را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

انواع کسب و کار بر اساس نحوه فعالیت

در بیشتر مراجع معتبر، انواع مختلف کسب و کار بر حسب نحوه فعالیت و شکل ارائه محصول به بازار در شش دسته کلی به شرح زیر دسته‌بندی می‌شوند.

• کسب و کارهای خدماتی
• کسب و کارهای تولیدی
• کسب و کارهای بازرگانی
• کسب و کارهای مختلط
• کسب و کارهای اینترنتی
• کسب و کارهای غیرانتفاعی

هر یک از این کسب و کارها تفاوت‌ها، مزیت‌ها و معایب خود را دارند. اما برای راه‌اندازی موفقیت‌آمیز هر یک نیاز به جمع‌آوری اطلاعات کافی است. بنابراین اگر علاقه‌مند به آشنایی با نحوه شروع یک بیزنس موفق هستید، پیشنهاد می‌کنیم فیلم رایگان آموزش مراحل راه‌اندازی کسب و کار در فرادرس را مشاهده کنید.

حال در این بخش از مطلب به بررسی تفاوت‌ها و مزیت‌های هر یک از انواع مختلف کسب و کار می‌پردازیم.

۱. کسب و کارهای خدماتی

«کسب و کار خدماتی» (Service Business) نوعی از کسب و کار است که محصولات فیزیکی و قابل لمس به مشتریان خود ارائه نمی‌کند. هدف از راه‌اندازی این فعالیت اقتصادی، برطرف کردن نیاز یا خواسته مخاطب از طریق انجام کارها، خدمات خاص یا پشتیبانی حرفه‌ای بر پایه مهارت یا تخصص بنیان‌گذاران است. خدمات مشاوره، تعمیرات لوازم، آژانس‌های مسافرتی، حمل و نقل، آرایشگاه‌ها، پرستاری و خدمات پزشکی، حسابداری و امور مالی نمونه‌هایی از این نوع کسب و کارها هستند.

مزیت عمده کسب و کارهای خدماتی هزینه راه‌اندازی نسبتا پایین آن‌ها است زیرا در حالت عادی نگرانی‌های مربوط به تولید یا انبار کالا را ندارند. با این حال برای کسب درآمد کافی، ایجاد ارتباط مناسب با مشتریان و جلب اعتماد آن‌ها بسیار اهمیت دارد. به همین دلیل برای ماندگاری مخاطب و وفادار کردن آن‌ها، در بسیاری موارد این دسته از کسب و کارها خدمات خود را به شکل آنلاین از طریق پلتفرم‌های اینترنتی یا اپلیکیشن‌ها تبلیغ می‌کنند.

۲. کسب و کارهای تولیدی

«کسب و کار تولیدی» (Manufacture Business) نوع دیگری از کسب و کار است که در آن از طریق فرایندهای خاص، مواد خام و اولیه به محصول فیزیکی و کالای نهایی تبدیل می‌شود. بر اساس بزرگی فعالیت نیز این کسب و کار مواردی مانند کارگاه‌های تولیدی کوچک تا کارخانه‌های صنعتی بزرگ با مراحل پیچیده برنامه‌ریزی، تولید، مونتاژ و آزمایش را در بر می‌گیرد. با توجه به این موضوع و بر حسب حجم تولید محصول، کسب و کارهای تولیدی به دو دسته کلی زیر تقسیم‌بندی می‌‌شوند.

• تولیدکنندگان سفارشی که محصولات خود را بر اساس نیاز و مطابق درخواست مشتری تولید می‌کنند.
• تولیدکنندگان انبوه که حجم بالایی از محصول را برای عرضه به خرده فروشان یا عمده فروشان تولید می‌کنند.

در حال حاضر این نوع کسب و کارها برای فعالیت سریع‌تر و کاهش هزینه‌های نیروی کار روش‌های مختلف اتوماسیون، ماشین آلات پیشرفته را در فرایند تولید خود به‌کار می‌برند.

۳. کسب و کارهای بازرگانی

«کسب و کار بازرگانی» (Merchandising Business) نوعی از کسب و کار است که در آن افراد محصولات و کالاهای مورد نیاز بازار را به شکل عمده از تولید کنندگان یا عمده‌ فروشان خریداری می‌کنند و سپس به شکل خرد و جزئی به مصرف‌کنندگان می‌فروشند. به‌عبارتی این کسب و کار فعالیتی اقتصادی است که بر اساس خرید یک کالا و فروش مجدد آن با هدف کسب سود انجام می‌گیرد. در حقیقت کسب و کارهای بازرگانی واسط بین تولید کنندگان کالا و مشتریان نهایی هستند. خرده فروشی‌ها، هایپر مارکت‌ها و فروشگاه‌های آنلاین از دسته‌های اصلی این نوع به حساب می‌آیند.

موفقیت در این فعالیت اقتصادی به‌دلیل رقابت بالا، به مهارت بازاریابی بنیان‌گذاران آن ارتباط بسیاری دارد. از طرفی عرضه محصولات با کیفیت به شکل مداوم، شرط مهم باقی ماندن در بازار است. بنابراین اگر قصد راه‌اندازی این نوع کسب و کار را دارید، پیشنهاد می‌کنیم برای یادگیری مهارت بازاریابی به‌عنوان اصل مهم موفقیت در این نوع کسب و کار، مجموعه فیلم‌های آموزش بازاریابی و تبلیغات در فرادرس را مشاهده کنید.

۴. کسب و کارهای مختلط

«کسب و کار مختلط» (Hybrid Business) ترکیبی از انواع کسب و کارهای خدماتی، بازرگانی و تولیدی هستند. این دسته به‌دلیل انعطاف‌پذیری بالا، به راحتی با تغییرات بازار سازگار می‌شوند. به شکلی که اگر بخشی از کسب و کار در آن‌ها عملکرد مناسبی نداشت، به‌راحتی بدون از دست دادن کل درآمد خود بر روی بخش دیگری از فعالیت تمرکز می‌کنند.

از جمله نمونه‌های کسب و کارهای مختلط، رستورانی است که علاوه بر سرو غذا، محصولاتی دیگر مانند تی‌شرت یا لیوان را می‌فروشد. همچنین تعمیرگاه خودرویی که در کنار فعالیت اصلی خود لوازم یدکی را نیز به مشتریان خود عرضه می‌کند، مثال دیگری از این نوع کسب و کار است. برای موفقیت در این فعالیت اقتصادی لازم است که برنامه‌ریزی دقیق اجرایی را تدوین کرد به شکلی که همه اجزا به شکل یکپارچه و هماهنگ عمل کنند. از طرفی حفظ استانداردهای بالای کیفی برای پاسخگویی کامل به مشتری بسیار اهمیت دارد.

۵. کسب و کارهای اینترنتی

«کسب و کارهای اینترنتی» (Internet Business) که به کسب و کارهای آنلاین هم معروف هستند، از اینترنت برای فروش کالا یا خدمات خود استفاده می‌کنند. این دسته به‌دلیل مزیت‌های بسیاری مانند انعطاف‌پذیری و قابلیت دسترسی به طیف وسیعی از مخاطبان در سطح جهانی بسار محبوب هستند. هر فرد می‌تواند با توجه به مهارت‌ها، علایق و منابع مالی در اختیار خود انواع مختلفی از کسب و کارهای آنلاین ساده تا پیچیده را با هزینه‌های مختلف راه‌اندازی کند.

اگر قصد دارید کسب و کار اینترنتی خودتان را راه‌اندازی کنید، پیشنهاد می‌کنیم فیلم آموزش راه‌انداری کسب و کار اینترنتی در فرادرس را مشاهده کنید که با زبانی ساده و کاربردی اصول مهم این فرایند را بیان می‌کند.

۶. سازمان‌های غیرانتفاعی

«سازمان‌های غیرانتفاعی» (Non profit Organization) نوعی از کسب و کارها هستند که در عوض کسب سود از فعالیت خود، به انجام کارهای عام‌المنفعه و مفید برای عموم مردم تمرکز می‌کنند. خیریه‌ها، سازمان‌های مردم نهاد و بنیادها دسته‌های اصلی این کسب و کارها هستند. یکی از ویژگی‌های مشترک سازمان‌های غیرانتفاعی تمرکز بر رسیدگی و حل نیازها و مشکلات اجتماعی است که در قالب کمک به نیازمندان، محرومان، رفع مشکلات آموزشی یا زیست محیطی، حمایت از تغییرات سیاسی یا تحقیق در حوزه‌های مورد نیاز عموم جامعه انجام می‌گیرد.

بر خلاف سایر کسب و کارها، سود حاصل از فعالیت این سازمان‌ها بین اعضا یا بنیان‌گذاران تقسیم نمی‌شود. بلکه هر نوع درآمدی به پیشبرد اهداف سازمان اختصاص می‌یابد. از آنجا که سازمان‌های غیرانتفاعی به کمک‌های مالی افراد و دیگر شرکت‌ها وابسته هستند، برنامه‌ریزی در این مسیر برای جمع‌آوری سرمایه مورد نیاز فعالیت نقش مهمی در دوام و پایداری آن‌ها دارد. فیلم آموزش جذب سرمایه از طریق تامین مالی جمعی در فرادرس راهنمای مناسبی برای علاقه‌مندان به راه‌اندازی این نوع کسب و کار است.

آموزش‌های فرادرس برای راه‌اندازی و ثبت انواع کسب و کار

تکمیل مفاهیم و درک بهتر انواع کسب و کار با جستجو در منابع مختلف و به‌خصوص دریافت مشاوره حقوقی از وکلا امکان‌پذیر است. به همین دلیل بیشتر منابع آموزشی موجود با هدف تشریح فعالیت‌های مربوط به راه‌اندازی یا ثبت انواع شرکت‌ها با توجه به ساختار مالکیتی آن‌ها تهیه می‌شود. فیلم‌های آموزشی فرادرس نیز با تمرکز بر این مفاهیم بر سه دسته راه‌اندازی، ثبت و مدیریت انواع کسب و کار متمرکز هستند که در این بخش به معرفی هر یک می‌پردازیم.

دسته اول فیلم‌های آموزشی مربوط به راه‌اندازی کسب و کار به شرح زیر است که مشاهده آن‌ها را برای علاقه‌مندان به کارآفرینی پیشنهاد می‌کنیم.

دومین دسته فیلم‌‌های آموزشی مربوط به مدیریت کسب و کار به شرح زیر است.

دسته سوم نیز به ثبت تجاری انواع کسب و کار بر پایه ساختار مالکیتی آن می‌پردازد. فیلم‌های آموزشی فرادرس که به شکل جامعی این مورد را تشریح می‌کنند، تحت عناوین زیر قابل مشاهده هستند.

در نهایت برای آشنایی با مفاهیم مربوط به کارآفرینی و کسب و کار نیز مشاهده مجموعه آموزش‌های زیر را پیشنهاد می‌کنیم. این فیلم‌ها، راهنمایی جامع از دانستنی‌های مورد نیاز این حوزه است.

انواع کسب و کار بر اساس ساختار مالکیتی

بیشتر منابع مختلف، انواع رایج کسب و کار را بر حسب فعالیت خدماتی، تولیدی، بازرگانی و مختلط تقسیم‌بندی می‌کنند. با این حال نوع دیگری از طبقه‌بندی نیز با توجه به ساختار مالکیتی کسب و کار صورت می‌گیرد. این ساختار بر اساس نحوه همکاری یا شراکت بنیان‌گذاران با یکدیگر تعریف می‌شود. البته به مرور زمان و بر حسب شرایط فعالیت، ساختار یک کسب و کار قابل تبدیل به ساختار‌های دیگر است. بر همین اساس کسب و کارها با توجه به نوع ساختار خود به پنج نوع زیر طبقه‌بندی می‌شوند.

• کسب و کار تک مالکیتی
• کسب و کار شراکتی
• شرکت سهامی
• شرکت با مسئولیت محدود
• شرکت تعاونی

برای یادگیری نکات بیشتر در مورد این انواع ساختار‌های مالکیتی کسب و کارها، پیشنهاد می‌کنیم از مجموعه فیلم‌های آموزش اصول و تکنیک‌های راه‌اندازی کسب و کار در فرادرس کمک بگیرید. لینک این فیلم‌های آموزشی در ادامه آورده شده است.

حال در این بخش از مطلب فرادرس، به بررسی کسب و کارها از لحاظ ساختار مالکیتی آن‌ها می‌پردازیم.

۱. کسب و کارهای تک مالکیتی

«کسب و کار تک مالکیتی» (Sole Proprietorship) که در برخی مراجع به کسب و کارهای شخصی هم معروف هستند، نوعی فعالیت اقتصادی فردی است که تنها توسط مالک یا بنیان‌گذار آن اداره می‌شود. راه‌اندازی و مدیریت این ساختار بسیار ساده است. بسیاری از کسب و کارها در ابتدای فعالیت خود با هدف کاهش هزینه راه‌اندازی و مدیریت ریسک به شکل ساختار مالکیت انفرادی شروع به فعالیت می‌‌کنند. در نهایت با توسعه و رشد شرکت، ساختار نیز ممکن است به انواع دیگر تغییر شکل پیدا کند. لازم به ذکر است که این نوع فعالیت هیچ شخصی را به‌عنوان کارمند استخدام نمی‌کند.

مزایای کسب و کارهای تک مالکیتی

از مهم‌ترین مزیت‌های این نوع ساختار مالکیتی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• از آنجا که ساختار حقوقی شرکت محدود به یک نفر است، مالک کسب و کار مالیات کمتری را پرداخت می‌کند.
• به‌دلیل نبود شریک یا سرمایه‌گذار در فعالیت، کنترل، مدیریت و تصمیم‌گیری در مورد کسب و کار کاملا در اختیار مالک آن است.
• تغییر ساختار مالکیتی شرکت به‌دلیل انعطاف‌پذیری بالای آن، به راحتی قابل تغییر است.

معایب کسب و کارهای تک مالکیتی

از آنجا که در این نوع کسب و کار، مرز مشخصی بین دارایی‌های شخصی و شرکت وجود ندارد، دارایی‌های بنیان‌گذار در خطر است. بنابراین مالک شرکت به تنهایی مسئول هر نوع ضرر و زیان وارده به سرمایه شخصی خود خواهد بود.

۲. کسب و کارهای شراکتی

در «کسب و کار شراکتی» (Partnership Business) دو یا چند نفر با همکاری یکدیگر برای انجام فعالیت اقتصادی سرمایه‌گذاری می‌کنند. به این شکل که هر یک از شرکا از طریق تزریق دارایی نقدی یا غیر نقدی، نیروی کار، تخصص، مهارت یا موارد مشابه در توسعه کسب و کار نقش دارند. در ازای این نوع شراکت نیز سود فعالیت اقتصادی بین مالکان تقسیم می‌شود. معمولا دو نوع شراکت برای این نوع فعالیت قابل تعریف است.

• شراکت عمومی که در آن کلیه مسئولیت‌ها و سود حاصل از فعالیت طی توافق به صورت مساوی بین شرکا تقسیم می‌شود.
• شراکت محدود که در آن مسئولیت و نحوه سرمایه‌گذاری بین برخی شرکا محدود و تحت کنترل است. بنابراین شرکای دارای سهم بالاتر نمی‌توانند شرکای کم سهم خود را از لحاظ دریافت وجه سرمایه خود در حین فعالیت مورد سوال یا پیگرد قانونی قرار دهند.

مزایای کسب و کار شراکتی

این نوع ساختار مالکیتی دو مزیت عمده به شرح زیر دارد.

• بر خلاف کسب و کار تک مالکیتی در این حالت بار مسئولیت کاری و سرمایه‌گذاری بین چند نفر تقسیم می‌شود. بنابراین برای راه‌اندازی فعالیت می‌توان منابع مالی بیشتری را در اختیار داشت.
• به‌دلیل تقسیم وظایف، مدیریت و کنترل فعالیت ساده‌تر است.

معایب کسب و کار شراکتی

با وجود امکان تقسیم وظایف بین چندین نفر در کسب و کارهای شراکتی، در بسیاری موارد ممکن است اختلاف‌ نظرهایی بین شرکا در تصمیم‌گیری‌های مالی و مدیریتی به وجود آید. بنابراین انتخاب افراد هم راستا و همفکر در شروع راه‌اندازی فعالیت با این ساختار اهمیت دارد.

۳. شرکت سهامی

«شرکت سهامی» (Corporation Company) یکی از انواع کسب و کار با هویت مستقل قانونی از مالکین است که چندین سهام‌دار دارد. در این مدل فعالیت، سرمایه کسب و کار به چندین سهم تقسیم می‌شود و هر یک از سهام‌داران به اندازه مبلغ سهم خود در شرکت مسئولیت دارند. در شرکت سهامی، میزان سرمایه شرکا نقش اصلی را دارد و هر فردی می‌تواند به اندازه توانایی خود، سهام بخرد.

این شرکت‌ها به دو دسته کلی سهامی عام و سهامی خاص تقسیم‌بندی می‌شوند. در شرکت سهامی عام، بنیان‌گذاران سرمایه فعالیت را از طریق فروش سهام به عموم مردم تامین می‌کنند. اما در شرکت سهامی خاص، تامین کل سرمایه تنها بر عهده بنیان‌گذاران است. تعریف کامل‌تر از این نوع شرکت سهامی را می‌توانید در مطلب دیگری از مجله فرادرس مطالعه کنید.

مزایای شرکت سهامی

این نوع کسب و کار دو فایده کلی برای بنیان‌گذاران خود به شرح زیر دارد.

• از آنجا که بدهی‌ها یا دارایی‌های شرکت کاملا از فعالیت شخصی بنیان‌گذاران جدا است، مالکان با ضرر و زیان مواجه نمی‌شوند. به‌عنوان مثال در صورت شکایت و برنده شدن مشتری در قراردادهای حقوقی، اگر شرکت پول کافی برای پرداخت نداشته باشد، مسئولیتی متوجه سهام‌داران نیست. یعنی آن‌ها تعهدی در پرداخت ضرر و زیان از دارایی‌های شخصی خود را ندارند.
• این شرکت‌ها می‌توانند برای افزایش سرمایه شرکت، سهام بفروشند. بنابراین در مواردی که کسب و کار منابع مالی نقدی کافی نداشته باشد، می‌تواند با فروش سهام فعالیت خود را جلو ببرد.

معایب شرکت سهامی

راه‌اندازی و مدیریت این نوع کسب و کار به نسبت سایر انواع دشوارتر است و نیاز به دریافت مجوزهای بیشتری دارد. از طرفی، همیشه هم دارایی‌های شخصی سهام‌داران محفوظ نیست. به‌عنوان مثال در مواردی که گزارش‌های مالی مربوط به سهام شرکت به درستی نظارت و مدیریت نشود، ممکن است در دعواهای حقوقی حکم به مستقل نبودن هویت کسب و کار از دارایی مالکان صادر شود.

۴. شرکت با مسئولیت محدود

«شرکت با مسئولیت محدود» (Limited Liability Company | LLC) نوعی ساختار ترکیبی از کسب و کارهای سهامی و شراکتی هستند که در آن هر یک از مالکین به اندازه سرمایه خود در فعالیت تجاری مسئولیت دارند. این نوع فعالیت محبوب‌ترین ساختار مالکیتی در کسب و کارهای کوچک به‌حساب می‌آید. البته با وجود تشابه این نوع فعالیت با شرکت سهامی، سرمایه بنیان‌گذاران به قطعات مشخص سهام تقسیم‌بندی نمی‌شود. بلکه افراد تنها به اندازه سرمایه خود در کسب و کار در قبل بدهی‌ها و تعهدات شرکت مسئول هستند.

فیلم آموزش آشنایی با مدیریت کسب و کارهای کوچک در فرادرس، نکات مهمی را در مورد نحوه مدیریت این نوع از کسب و کارها بیان می‌کند. لینک این فیلم آموزشی در زیر آورده شده است:

مزایای شرکت مسئولیت محدود

این نوع کسب و کار دو مزیت کلی به شرح زیر دارد.

• آن‌ها نسبت به انواع فعالیت‌های سهامی یا شراکتی، الزام کمتری به ارائه گزارش‌های سود و ضرر به دیگران دارند. هر چند همکاری و مسئولیت بین مالکان در این مورد نقش دارد، با این حال به‌دلیل فعالیت‌ محدودتر معمولا به شکل توافقی این موارد حل و فصل می‌شود.
•  به‌دلیل محدود بودن مسئولیت‌ها بر اساس میزان سرمایه اختصاص یافته به کسب و کار، دارایی‌های شخصی مالکان محفوظ است.

معایب شرکت با مسئولیت محدود

مهم‌ترین چالش این نوع کسب و کار، در محدودیت‌های حقوقی ثبت آن است. به این دلیل که طبق قوانین هر کشور، هر نوع مشاغلی از جمله بانک‌ها یا شرکت‌های بیمه را نمی‌توان در قالب شرکت مسئولیت محدود به ثبت رساند. از طرفی از آنجا که مسئولیت افراد محدود به سرمایه آن‌ها است، امکان اختلاف در تعیین حدود وظایف یا فرار افراد از وظایف تعیین شده وجود دارد.

۵. شرکت تعاونی

«شرکت تعاونی» (Cooperative Company) نوعی از کسب و کار است که توسط افرادی با هدف مشترک مانند کارگران، دانشجویان، کشاورزان یا هر صنف خاص دیگری با هدف بهبود وضع اقتصادی اعضا تشکیل می‌شود. در حقیقت هدف اصلی این شرکت، افزایش رفاه مالی و رفع نیازهای اعضای خود است و سود آن کاملا در اختیار مالکین یا همان اعضا قرار می‌گیرد. معمولا شرکت‌های تعاونی در مواقع بحران‌های اقتصادی یا تورم به منظور ارائه خدمات بهتر یا عرضه محصولات و امکانات رفاهی بیشتر به گروه خاصی از افراد تشکیل می‌شوند.

به‌عنوان مثال شرکت تعاونی کشاورزی ممکن است برای تهیه بذر، کود یا سموم مورد نیاز کشاورزان دارای مشکلات مالی راه‌اندازی شود. معمولا این نوع کسب و کارها آیین‌نامه‌های خاصی دارند که بر اساس آن عضوگیری می‌کنند.

مزایای شرکت تعاونی

شرکت‌های تعاونی به دلیل ساختار مشارکتی خود و عضوگیری از بین افراد هم صنف به نسبت سایر کسب و کارها چهار مزیت به شرح زیر دارند.

• کلیه اعضا در این نوع فعالیت حق رای و تصمیم‌گیری دارند. بنابراین آن‌ها حس اعتماد و تعهد بیشتری برای فعالیت در جهت موفقیت و رشد بیشتر کسب و کار خواهند داشت.
• سود حاصل از فعالیت بین اعضا به شکل عادلانه تقسیم می‌شود. بنابراین میزان مشارکت اعضا افزایش می‌یابد.
• با توجه به محدودیت مسئولیت مالی اعضا در سطح میزان سرمایه‌گذاری آن‌ها، ریسک مالی افراد کمتر است.
• به‌دلیل مشارکت بیشتر اعضا، قدرت انجام معاملات اقتصادی به نسبت سایر کسب و کارها بالاتر خواهد بود.

معایب شرکت تعاونی

از آنجا که شرکت‌های تعاونی اعضای بیشتری نسبت به سایر کسب و کارها دارند، معمولا فرایندهای تصمیم‌گیری طولانی‌تر و پیچیده‌تر خواهد بود. این موضوع قدرت رقابت و انعطاف‌پذیری در بازار نسبت به سایر رقبا را کاهش می‌دهد. از طرفی احتمال عدم هماهنگی و اختلاف نظر بین اعضا بیشتر است.

انواع کسب و کار بر اساس اندازه

کسب و کارها بر اساس تعداد پرسنل و میزان درآمد سالانه آن‌ها نیز طبقه‌بندی می‌شوند. هر چند این استانداردها در هر کشوری متفاوت است، با این حال می‌توان رایج‌ترین دسته‌بندی را به شرح زیر نام برد.

• کسب و کارهای خرد که دارای حداکثر ده پرسنل هستند. ساختار حقوقی این دسته معمولا به شکل تک مالکیتی یا شراکتی است. کسب و کارهای خانگی یکی از شناخته شده‌ترین زیر مجموعه‌های این دسته به‌حساب می‌آیند. اگر علاقه‌مند به فعالیت اقتصادی در این زمینه هستید، فیلم رایگان آموزش راه‌اندازی کسب و کارهای کوچک در فرادرس اطلاعات مفیدی در اختیار تان قرار می‌دهد. لینک این آموزش در ادامه آورده شده است.
• کسب و کارهای کوچک که بین ۱۰ تا ۵۰ نفر پرسنل دارند. ساختار حقوقی این دسته معمولا به شکل مسئولیت محدود است.
• کسب و کارهای متوسط که بین ۵۰ تا ۲۵۰ نفر پرسنل دارند. ساختار حقوقی این دسته نیز در بیشتر موارد به شکل مسئولیت محدود است.
• کسب و کارهای بزرگ که بالاتر از ۲۵۰ نفر پرسنل دارند. این دسته بر خلاف سایر موارد منابع مالی خود را از طریق وام‌های کلان بانکی یا عرضه سهام تامین می‌کند.

البته در بیشتر طبقه‌بندی‌های بین‌المللی علاوه بر تعداد پرسنل، شاخص گردش مالی را نیز در هر یک از دسته‌بندی‌های اشاره شده در نظر می‌گیرند. اما از آنجا که این استانداردها در هر کشور متفاوت است، ترجیح بر این است که بررسی کامل‌تر توسط خواننده انجام گیرد.

چگونه نوع مناسب کسب و کار را انتخاب کنیم؟

در کل، فرمول مشخصی برای انتخاب ساختار مناسب کسب و کار وجود ندارد، با این حال توجه به بعضی نکات در این خصوص می‌تواند فرایند راه‌اندازی و ثبت شرکت را ساده‌تر کند. به همین جهت در این مطلب به بررسی چهار مورد از مهم‌ترین نکات می‌پردازیم.

بررسی هدف از راه‌اندازی کسب و کار

اگر هدف از راه‌اندازی کسب و کار تامین منافع عموم جامعه است، بنابراین باید ساختاری مانند سازمان‌های غیرانتفاعی را برای این منظور در نظر گرفت. هر چند ثبت شرکت به این شکل معافیت مالیاتی دارد، اما فرایند کسب مجوز از نهادهای دولتی مربوط وقت و چالش‌های خود را خواهد داشت. اما در صورتی‌که هدف اصلی کسب سود است، باید بر اساس امکانات در دسترس و سطح مهارت بین کسب و کارهای تولیدی، خدماتی، باززگانی و مختلط انتخاب مد نظر خود را انجام داد.

آنچه مشخص است کسب و کارهای تولیدی حتی در سطح خانگی نیاز به تامین تجهیزات و محلی فیزیکی برای انجام مراحل تولید و انبار محصولات دارند. بنابراین قبل از هر کاری و در صورت علاقه‌مندی به این موضوع باید طرحی کلی از میزان فضای مورد نیاز بر حسب تجهیزات و نحوه تامین منابع مالی برای خرید آن‌ها را داشته باشیم.

کسب و کارهای خدماتی بر خلاف تولیدی چالش‌های تامین تجهیزات تولید و انبار را ندارند. بنابراین اگر تخصص و مهارت حرفه‌ای خاصی دارید، ممکن است اولویت در انتخاب این نوع کسب و کار باشد. در بسیاری موارد راه‌اندازی کسب و کارهای اینترنتی و آنلاین با توجه به سابقه و تجربه فرد بهترین انتخاب است. هر چند ابزارهای آنلاین مانند شبکه‌‌های اجتماعی امروز به یکی از روش‌های درآمدزایی همه انواع کسب و کار تبدیل شده‌اند. با این حال کسب دانش کافی برای حرکت در این مسیر نیز اهمیت دارد.

بررسی نحوه مالکیت شخصی و شراکت در کسب و کار

مزیت فعالیت شراکتی در کسب و کار، تقسیم وظایف و کاهش ریسک به خطر افتادن دارایی‌های شخصی است. بنابراین در ابتدای فعالیت باید تصمیم بگیریم که حاضر به پذیرش چه میزان از ریسک و حفظ محدوده شخصی در فعالیت اقتصادی هستیم. بسیاری افراد که به دنبال راه‌اندازی کسب و کارهای کوچک یا استارت‌آپی هستند، ممکن است در ابتدای فعالیت ساختار تک مالکیتی و شخصی را برای اداره فعالیت ترجیح دهند. اما در هر حال با توسعه و رشد هر کسب و کاری و بر حسب میزان پیچیدگی آن در نهایت حرکت به سمت کسب و کارهای شراکتی و سهامی ضروری خواهد بود.

بررسی امکان استخدام افراد

ساختار قانونی کسب و کارها رابطه مستقیمی با استخدام و بکارگیری پرسنل دارد. زیرا کسب و کارهای شخصی و تک مالکیتی به شکل رسمی اقدام به استخدام فردی برای انجام امور نمی‌کنند. معمولا بنیان‌گذاران این دسته فعالیت‌ها با هدف حفظ انعطاف‌پذیری و استقلال تصمیم‌گیری‌های خود، بجز پرسنل رسمی، فرد دیگری را نیز به هیئت مدیره شرکت وارد نمی‌کنند. بنابراین در صورت هر نوع تغییر در دیدگاه مبنی بر استفاده از تخصص و تجربه سایر افراد، لازم است ساختاری مناسب به شکل سهامی یا مسئولیت محدود را برای این منظور در نظر گرفت.

بررسی علاقه‌مندی به شراکت تجاری

در صورتی‌که برای تامین منابع مالی خود نیاز به استفاده از فردی همفکر و سرمایه‌گذار در کسب و کار داشته باشیم، نیاز است ساختار شراکتی را انتخاب کنیم. البته در این حالت بررسی همه جانبه شخصیت و روحیات اخلاقی فرد جهت شراکت و تنظیم قراردادهای حقوقی مشخص برای مشخص کردن محدوده فعالیت، بسیار اهمیت دارد.

بررسی نحوه تامین منابع مالی

در مراحل رشد و توسعه ممکن است بنیان‌گذاران شرکت نیاز به تامین بودجه از منابع خارجی داشته باشند. در این حالت منابع مختلفی برای جذب سرمایه وجود دارد که در همه آن‌ها سرمایه‌گذار خواهان سهام مشخصی در شرکت است. بنابراین در چنین مواردی اگر از ابتدا، چشم انداز توسعه‌ای بر اساس جذب سرمایه‌گذار خارج از شرکت را دنبال می‌کنیم، لازم است نوعی از کسب و کار را انتخاب کنیم که این موضوع را پوشش دهد. به‌عنوان مثال شرکت مسئولیت محدود یا سهامی خاص بهترین انتخاب است.

جمع‌بندی پایانی

اولین قدم در راه‌اندازی هر کسب و کاری آشنایی و درک انواع آن است. در این حالت با شناسایی ساختار مالکیتی، معایب و مزیت‌های هر نوع می‌توان بهترین تصمیم برای حرکت در مسیر فعالیت اقتصادی منسجم را برداشت. در این مطلب از مجله فرادرس به بررسی ۱۵ دسته رایج کسب و کار پرداختیم. هر چند ممکن است در برخی منابع به طبقه‌بندی‌های متفاوتی نیز اشاره شده باشد، اما این موارد مهم‌ترین دسته‌بندی‌ها با توجه به مراجع معتبر است. علاقه‌مندان به راه‌اندازی انواع کسب و کار می‌توانند فیلم‌های آموزشی فرادرس در این زمینه را مشاهده کنند.