همه دانش‌آموزان و دانشجویان به‌دنبال یادگیری بهترین روش درس خواندن است تا در کمترین زمان ممکن، بیشترین اطلاعات را یاد بگیرد و برای مدت طولانی به‌خاطر بسپارد. در این مطلب از مجله فرادرس، بهترین روش‌های درس خواندن مانند روش PQ4R، تمرین لایتنر، کدگذاری با رنگ یا نقشه ذهنی را معرفی می‌کنیم. همچنین در ادامه، اصول درس خواندن را یاد می‌گیریم تا با کمک آن‌ها، مقدمات مورد نیاز برای استفاده از بهترین روش‌های درس خواندن بیشتر فراهم شود.
بهترین روش های درس خواندن چیست؟
بر اساس مطالعات انجام شده، روش‌های مؤثری مانند روش SQ3R، کدگذاری با رنگ یا تکنیک پومودورو طراحی شده‌اند. هر کدام از این روش‌ها، بر اساس شواهد عملی ابداع شده‌اند و هزاران نفر در سراسر جهان از آن‌ها استفاده می‌کنند. در ادامه، انواع روش درس خواندن مؤثر را نام می‌بریم.
- روش SQ3R
- سیستم لایتنر
- تمرین مرور حرفه‌ای
- تمرین PQ4R
- تکنیک فایمن
- تمرین یادآوری
- کدگذاری با رنگ
- نقشه ذهنی
- تکنیک منمونیک
- تکنیک پومودورو
- روش بارش کلامی
- درهم‌آمیختن
- شیوه افزودن جزئیات
- روش استفاده از حواس پنج‌گانه
- مطالعه پیش از خواب
- ورزش پیش از مطالعه
- تغییر محل مطالعه
هر کدام از انواع بهترین روش مطالعه، کاربردهای خاص خود را دارند که در جدول انتهای مطلب بیان شده است. در ادامه، هر کدام از آن‌ها را به‌صورت کامل توضیح می‌دهیم.
۱. روش SQ3R
روش SQ3R تکنیک مطالعه جامعی است که به افراد کمک میکند تا اطلاعات مهم را شناسایی و با بازدهی بسیار خوبی حفظ کنند. روش SC3R مخفف پنج گام است که فرایند مطالعه جامعی را محقق می‌کنند. با پیمودن این گام‌ها، می‌توانیم مطالعه‌ای کارآمد و مؤثر داشته باشیم.
در ادامه، هر کدام از آن‌ها را به تفکیک بیان می‌کنیم.
- «بررسی کلی» (Survey): به‌جای این‌که تمام کتاب را به‌طور کامل مطالعه کنیم، می‌توانیم فصل اول را مرور کنیم و در ادامه، از تمام عناوین، زیرعنوان‌ها، تصاویر و سایر ویژگی‌های برجسته مانند نمودارها نُت‌برداری کنیم.
- «طرح سؤال» (Question): تمام سؤالاتی که می‌توانیم را از محتوای فصل طراحی می‌کنیم. برای مثال، این فصل در مورد چیست؟ تا چه اندازه در مورد این موضوع اطلاعات دارم؟
- «مطالعه» (Read): تمام فصل را به‌طور کامل مطالعه می‌کنیم و سؤالاتی که در گذشته طراحی کرده‌ایم را پاسخ می‌دهیم.
- «بیان از حفظ» (Recite): هنگامی که مطلب را به‌طور کامل مطالعه کرده‌ایم، می‌توانیم آن مفاهیمی که خوانده‌ایم را با کلمات خود خلاصه کنیم. در این فرایند، سعی کنیم نکات مهم را شناسایی کرده و به‌یاد بیاوریم. همچنین، در گام دوم می‌توانیم سؤالاتی که طراحی‌کرده‌ایم را پاسخ دهیم.
- «مرور» (Review): هنگامی که تمام فصل را با این شیوه مطالعه کرده‌ایم، ضروری است که با مرور مطالب، تمام اطلاعات را در ذهن خود تثبیت کنیم. در این راستا، می‌توانیم با سؤالاتی که طراحی کرده‌ایم از خود امتحان بگیریم و پاسخ هر سؤالی که بلد نیستیم را درون متن جستجو کنیم.
روش SQ3R از نظر سادگی و کارآمد بودن، بهترین روش درس خواندن برای متون حفظی است و می‌تواند برای تمام آزمون‌های جامع یا نهایی مورد استفاده قرار بگیرد.
۲. سیستم لایتنر
«سیستم لایتنر» (Leitner System) یکی از تکنیک‌های یادگیری مبتنی بر فلش‌کارت است. در این تکنیک، کارت‌های خود را در جعبه‌های مختلفی قرار می‌دهیم تا زمان مورد نیاز برای استفاده هر کدام از جعبه‌ها را مشخص کنیم. در ابتدا، تمام کارت‌ها در جعبه اول هستند. اگر هر کدام از کارت‌های جعبه اول را به‌دستی پاسخ دهیم، آن کارت را می‌توانیم به جعبه بعدی منتقل کنیم. همچنین، اگر پاسخ اشتباهی به کارت مورد نظر دهیم، می‌توانیم آن را به جعبه قبلی منتقل کنیم یا در جعبه اول نگه داریم (اگر در حال حاضر در جعبه اول باشد).
در سیستم لایتنر، هر کدام از جعبه‌ها نشان می‌دهد که مجموعه کارت‌های داخل آن را تا چه میزانی مطالعه کرده‌ایم و چقدر بر روی آن‌ها تسلط داریم. در این صورت، می‌توانیم از برنامه زمانی پیش رو برای مطالعه هر کدام از جعبه‌ها استفاده کنیم.
- جعبه اول: مطالعه روزانه
- جعبه دوم: هر ۲ روز
- جعبه سوم: هر ۴ روز
- جعبه چهارم: هر ۹ روز
- جعبه پنجم: هر ۱۴ روز
در این تکنیک، بر روی کارت‌های درون جعبه اول کمترین تسلط و بر روی جعبه پنجم، بیشترین تسلط را داریم. این تقسیم‌بندی باعث می‌شود تا با بیشترین بهره‌وری ممکن درس بخوانیم و تعادل خوبی میان یادگیری مفاهیم مختلف ایجاد کنیم.
۳. تمرین مرور حرفه‌ای (توزیعی)
تمرین مرور حرفه‌ای یا «مطالعه توزیع شده» (Distributed Practice)، افراد را تشویق میکند تا به‌جای مطالعه شب امتحانی، فرایند مطالعاتی خود را در بازه زمانی طولانی‌تری پخش کنند. هنگامی که ذهن ما موضوعی را فراموش میکند، تلاش بسیار بیشتری را صرف یادآوری آن میکند. با استفاده از تمرین مرور حرفه‌ای، فرصتی را برای ذهن خود ایجاد می‌کنیم تا ایده‌های ذهنی مختلف را به‌یکدیگر مرتبط کند. در این صورت، ساختار اطلاعات در فرایند ذهنی منسجم می‌شود و با قرار دادن مطالب جدید در ساختار منظم اطلاعاتی گذشته، به‌راحتی مطالب مطالعه شده را به‌یاد می‌آوریم.
در ادامه، مراحل انجام تمرین مرور حرفه‌ای را بیان می‌کنیم.
- روز اول: یادگیری مطلب در کلاس، ویدئوی آموزشی یا کتاب
- روز دوم: مراجعه مجدد و مرور مطالب
- روز سوم: مراجعه مجدد و مرور مطالب
- روز هشتم: مراجعه مجدد و مرور مطالب
- روز پانزدهم: مراجعه مجدد و مرور مطالب
نکته مهم در تمرین مرور حرفه‌ای، شروع زود هنگام فرایند آموزشی است تا زمان مورد نیاز برای یادگیری را داشته باشیم. در ابتدای هر ترم، زمانی را به‌صورت روزانه برای مطالعه و مرور اطلاعات اختصاص دهیم. حتی اگر امتحانات چند ماه بعد باشد، این تمرین به ما کمک میکند تا زمان امتحان را فراموش نکنیم و نسبت به آزمون خود، مسئولیت‌پذیر باشیم. تمرین مرور حرفه‌ای بهترین روش درس خواندن برای به‌یادسپاری اطلاعات عمری و طولانی‌مدت است.
۴. تمرین PQ4R
تمرین PQ4R نیز یکی از فعالانه‌ترین رویکردها برای یادگیری، فهم کامل و به‌یادسپاری اطلاعات است. مانند تمرین SQ3R، نام این تمرین نیز مخفف ۶ مرحله مختلف است که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم.
- «پیش‌مطالعه کلی» (Preview): قبل از شروع مطالعه، نگاهی کلی به مطالب فصل می‌اندازیم تا اطلاعاتی کلی از ایده‌های بیان شده و موضوع درس به‌دست بیاوریم. در این مرحله، شروع به ورق زدن فصل می‌کنیم و عناوین، زیرعنوان‌ها و نوشته‌های هایلایت شده را در نظر می‌گیریم.
- «طراحی سؤال» (Question): سؤالاتی را مرتبط با عناوین مورد نظر مطرح می‌کنیم. برای مثال، «چه اطلاعاتی در مورد موضوع فعلی دارم؟» یا «چه انتظاری از مطلب موجود دارم؟»
- «مطالعه» (Read): تمام مطالب موجود در فصل را می‌خوانیم و سؤالات طراحی شده را از خود می‌پرسیم. در این راستا، تلاش می‌کنیم تا به تمام سؤالات پاسخ کاملی بدهیم.
- «یافتن جواب پرسش‌ها» (Reflect): اگر در مرحله مطالعه نتوانستیم به تمام سؤالات موجود پاسخ دهیم، تلاش می‌کنیم تا پاسخ را به‌یاد بیاوریم و اگر باز هم نتوانستیم، در متن موجود به‌دنبال پاسخ باشیم.
- «بیان خلاصه‌ای با کلمات خود» (Recite): با واژه‌ها و کلمات خود شروع به نوشتن یا بیان خلاصه‌ای از مطالب فصل کنیم.
- «مرور کلی» (Review): یا مرتبه دیگر تمام مطلب فصل را به‌طور کامل مرور می‌کنیم و به سؤلاتی که جواب داده نشده‌اند پاسخ می‌دهیم.
تمرین PQ4R نیز مراحل کامل‌تری نسبت به SQ3R دارد و اگر به‌دنبال بهترین روش درس خواندن هستیم، می‌تواند به‌عنوان یکی از مهم‌ترین گزینه‌ها باشد.
۵. تکنیک فایمن
«تکنیک فاینمن» (Feynman) راهکاری مؤثر برای یادگیری و فهم عمیق مطالب است. در این تکنیک، مطلبی که سعی در یادگیری آن داریم را با بیان ساده و عبارات روشن توضیح می‌دهیم. ایده بنیادین این تکنیک، به این صورت است که «اگر سعی داریم مفهومی را به‌شکل عمیق یاد بگیریم، سعی کنیم تا آن مفهوم را به‌ساده‌ترین شکل ممکن توضیح دهیم». با انجام تکنیک فاینمن، ذهن ما تلاش میکند تا جوانب مختلف موضوع را در نظر بگیرد و همه آن‌ها را مطرح کند. در این صورت، نقائص یادگیری خود را به‌سرعت متوجه می‌شویم و فرایند یادگیری نیز بسیار سریع‌تر و در عین‌حال عمیق‌تر خواهد بود.
در ادامه، مراحل استفاده از تکنیک فاینمن را بیان می‌کنیم.
- در بخش بالایی کاغذ خالی، عنوان یا موضوعی که قصد یادگیری داریم را می‌نویسیم.
- سپس، آن موضوع را با کلمات خود بنویسیم، به‌شکلی که انگار قصد آموزش آن را به فرد دیگری داریم.
- آنچه که نوشتیم را مرور کنیم و اشتباهات یا نقائص موجود در متن را تشخیص دهیم. با شناسایی اشتباهات، به یادداشت‌های گذشته یا منابع مطالعاتی رجوع کنیم و به‌دنبال پاسخ پرسش مورد نظر باشیم.
- در نهایت، اگر بخش‌هایی از نوشته شما دارای اصطلاحات تخصصی یا پیچیدگی‌های زبانی است، این بخش‌ها را به‌صورت مجدد و با عبارات ساده‌تر بنویسیم، انگار برای فردی توضیح می‌دهیم که هیچ پیش‌زمینه علمی در حوزه مورد نظر ندارد.
تکنیک فاینمن از نظر عمیق یادگیری و فهم همه‌جانبه از موضوع آموزشی، می‌تواند یکی از مهم‌ترین نامزدهای بهترین روش درس خواندن باشد.
۶. تمرین یادآوری
در تمرین یادآوری مبتنی بر یادگیری از طریق سؤال است. در این تکنیک، بعد از مطالعه مطلب مورد نظر و طراحی سؤالاتی در مورد آن، با استفاده از اطلاعاتی که در ذهن داریم، به سؤالات طراحی شده پاسخ می‌دهیم. بر اساس مطالعات، یادآوری پاسخ سؤالات در مطالب ذهنی تأثیر بسیار بیشتری نسبت به جستجوی پاسخ در میان متون کتاب دارد. همچنین، عده‌ای در هنگام استفاده از فلش‌کارت‌ها، به اشتباه خیال می‌کنند که پاسخ سؤالات را می‌دانند و به‌محض دیدن سؤال، کارت را برمی‌گردانند و جواب را مشاهده می‌کنند. در حالیکه، اگر بعد از مشاهده سؤال، به‌طور کامل پاسخ مورد نظر را بگویند و در ادامه، فلش‌کارت را برگردانند، متوجه می‌شوند بسیاری از جواب‌ها را به‌طور کامل نمی‌دانند. پاسخ به سؤالات از اطلاعات حفظی در فلش‌کارت و استفاده درست از این ابزار، تأثیر بسیار چشم‌گیرتری نسبت به دیدن سؤال و رجوع در لحظه به پاسخ دارد.
در ادامه، راهکارهای مختلف را بیان می‌کنیم که با کمک آن‌ها، می‌توانیم تمرین یادآوری را در فرایند درس خواندن پیاده کنیم.
- به‌کار گرفتن تست‌های تمرینی: استفاده از تست‌ها یا سؤالات آماده برای ارزیابی خود، بدون نگاه کردن به کتاب‌ها یا یادداشت‌هایی که تهیه کرده‌ایم.
- طراحی سؤالات: معلم خود باشیم و سؤالات خود را از مهم‌ترین نکات موجود در مطلب طراحی کنیم. اگر در گروه مطالعاتی هستیم، سایر افراد را به طراحی سؤال تشویق کنیم و در نهایت، سؤالات یکدیگر را پاسخ دهیم.
- استفاده از فلش‌کارت: می‌توانیم با نوشتن سؤالات و پاسخ در دو سمت برگه‌های کوچک، فلش‌کارت‌های خود را درست کنیم، اما همان‌طور که گفته شد، حتماً دقت داشته باشیم تا زمانی که پاسخ سؤالات را به‌صورت ذهنی نداده‌ایم، آن‌سوی فلش‌کارت را نگاه نکنیم.
تمرین یادآوری بهترین روش درس خواندن برای حفظ بلندمدت مطالب است. به‌عبارت دیگر، اگر با این تکنیک مطالب را یاد بگیریم، تا مدت‌ها مطالب حفظ شده را به خاطر خواهیم سپرد.
۷. کدگذاری با رنگ
حفظ کردن نکات مهم در یادداشت‌های شلوغ و به‌هم ریخته، بسیار سخت‌تر است. برای جلوگیری از این بی‌نظمی و شلوغی، می‌توانیم از رنگ‌های مختلف استفاده کنیم. تکنیک کدگذاری با رنگ، شیوه‌ای پویا برای سازماندهی اطلاعات آموزشی است. همچنین، به افراد کمک میکند تا با اولویت‌بندی مطالب، در کمترین زمان ممکن، بتوانیم مطالب با اولویت‌های بالاتر را مرور کنیم. یکی از مطالعات اخیر به‌خوبی نشان داده که استفاده از رنگ‌های مختلف، نیم‌کره راست را فعال میکند و منجر به تقویت فعالیت حافظه و ذخیره‌سازی اطلاعات می‌شود.
همچنین، مطالعه مشابهی نشان داده است که رنگ‌های گرم (قرمز و زرد) می‌تواند فضای آموزشی مثبت و انگیزاننده‌ای را ایجاد کند. این فضای آموزشی نه‌تنها باعث تقویت فهم عمیق از اطلاعات می‌شود، بلکه به افراد کمک میکند تا ارتباط عمیق‌تری با مطالب برقرار کنند. در نتیجه، هر چقدر از رنگ‌های گرم‌تری برای کُدگذاری استفاده کنیم، توجه بیشتری به مطالب خواهیم داشت و احساسات ما بیشتر برانگیخته می‌شود. این برانگیخته شدن احساسات به ما کمک میکند تا یادآوری بسیار عمیق‌تر و دقیق‌تری داشته باشیم.
با توجه به مطالب گفته شده، می‌توانیم از دستورالعمل زیر برای کُدگذاری رنگ خود استفاده کنیم.
- مطالب کلیدی: برای نوشتن یا مشخص کردن مطالب کلیدی از رنگ قرمز استفاده کنیم.
- مطالب مهم: برای نوشتن یا مشخص کردن مطالب مهم‌تر از رنگ زرد استفاده کنیم.
- عناوین: برای متمایز کردن عناوین از هر رنگی به‌غیر از مشکی یا سفید استفاده کنیم.
توجه داشته باشیم که به‌هیچ عنوان نباید همه مطالب را رنگی کنیم یا با رنگ‌های مختلف بنویسیم. این کار، حساسیت چشم‌های ما را از توجه به رنگ‌های مختلف از بین می‌برد. تنها مهم‌ترین مطالب را بر اساس دستورالعمل بالا کُدگذاری رنگی کنیم. روش کُدگذاری با رنگ، از نظر دسترسی سریع به مطالب مهم، بهترین روش درس خواندن است.
۸. نقشه ذهنی
اگر شیوه یادگیری شما به‌صورت مشاهده‌ای است، می‌توانیم از روش مطالعه «نقشه ذهنی» (Mind Mapping) استفاده کنیم. در این تکنیک، مفاهیم مهم را در نمودارهای متعدد به‌صورت دیداری سازماندهی می‌کنیم. برای نوشتن نقشه ذهنی، کلیدی‌ترین و کلی‌ترین عبارت را در وسط صفحه می‌نویسیم. در مرحله بعد، عبارات و سایر ایده‌های مهم و کلمات کلیدی را اطراف عبارت قبلی می‌نویسیم و با خطی به آن وصل می‌کنیم. این روند را با عبارات اولویت بعدی انجام می‌دهیم تا تمام عبارات را به‌همین صورت ترسیم کرده باشیم.
ساختار نقشه ذهنی، شباهت بسیار زیادی به شیوه ذخیره‌سازی اطلاعات در ذهن ما دارد. یادداشت‌برداری‌های خود را به‌صورت نقشه ذهنی بنویسیم، این فرایند باعث می‌شود تا ذهن ما ارتباط بسیار بهتری با مطلب برقرار کند و در نتیجه، فرایند درک مطلب بسیار راحت‌تر خواهد بود. نقشه ذهنی به ما کمک میکند تا تصویری کلی از ارتباط میان مفاهیم و ایده‌ها داشته باشیم.
در ادامه، شیوه تدوین نقشه ذهنی را بیان می‌کنیم.
- انتخاب هسته: ابتدا برگه کاغذ خالی برداریم (یا از ابزار آنلاین استفاده کنیم) و موضوع مورد مطالعه خود را وسط آن بنویسیم. برای مثال، وسط برگه عبارت «رشد کودک» را می‌نویسیم.
- ایجاد شاخه اصلی: یکی از مفاهیم مهم را به عبارت «رشد کوچک» وصل کنیم. برای مثال، عنوان یکی از دروس موجود در آن فصل را می‌نویسیم. این عنوان می‌تواند «مراحل رشد» باشد.
- ایجاد شاخه‌های زیرمجموعه: در ادامه، ایده‌ها و مفاهیمی پایین‌تر را به شاخه اصلی متصل می‌کنیم. ضرورت دارد که این زیرشاخه‌ها مرتبط با شاخه اصلی باشند. برای مثال، می‌توانیم عبارات «حسی-حرکتی»، «پیش عملیاتی»، «عملیات عینی» و «عملیات انتزاعی» را ذکر کنیم.
برای تدوین نقشه ذهنی، می‌توانیم از رنگ‌های مختلف استفاده کنیم تا به فهم عمیق‌تری برسیم. نقشه ذهنی بهترین شیوه درس خواندن از نظر سازماندهی کردن اطلاعات است.
۹. تکنیک منمونیک
«تکنیک منمونیک» (Mnemonic) به افراد کمک میکند تا اطلاعات را به‌شکلی کارآمدتر به یاد بیاورد. کلمه منمونیک ریشه‌ای یونانی دارد و به‌معنای «ارتباط با حافظه» است. هدف از ساخت این تکنیک، حفظ کردن موضوعات پیچیده یا اطلاعات طولانی مانند اسامی، تاریخ‌ها و حوادث مختلف است. تکنیک منمونیک، شیوه‌های خلاقانه و متعددی دارد که رایج‌ترین آن‌ها شامل استفاده از کلمات مخفف، تصویرسازی، ریتم، درست کردن شعر یا جملات است.
انواع منمونیک
در ادامه، انواع راهکارهای منمونیک را توضیح می‌دهیم.
- تصویری: در این تکنیک، از تصاویر ذهنی برای یادآوری موضوعات استفاده می‌کنیم. برای مثال، برای حفظ کردن نام یک پژوهشگر مانند «زیگموند فروید»، تصویری از آن را با لباسی غیرعادی یا در حال انجام کاری غیرعادی تصور کنیم. برای این کار، می‌توانیم فروید را با موهای فِر در نظر بگیریم که سوار ماشین فُورد شده و در مسیر شمال در حال رانندگی است در‌حالی‌که مراجعه‌کننده او در صندلی عقب دراز کشیده است.
- به‌هم چسباندن حروف ابتدایی: برای مثال، اگر بخواهیم اسامی روانشناسان رفتارگرا مانند جان واتسون، ایوان پاولوف و بی‌اف اسکینر را به‌خاطر بسپاریم، می‌توانیم از واژه «جاب» استفاده کنیم.
- واج‌آرایی: از کلماتی با صدا یا حروف آغازین یکسان استفاده کنیم. این شباهت باعث می‌شود تا اطلاعات را به‌سرعت حفظ کنیم و برای مدت بیشتری به ذهن بسپاریم. برای مثال، اگر می‌خواهیم کلمه عرفان را به یاد بیاوریم، به‌دنبال کلمه‌ای با صدا یا حرف یکسان مانند «عشق» بگردیم تا آن را به‌یاد بیاورد.
- کلیدواژه: کلمات یا مفاهیم تازه را با مفاهیم آشنا در ارتباط قرار دهیم. برای مثال، اگر می‌خواهیم کلمه «نورون‌های آینه‌ای» را حفظ کنیم، می‌توانیم آن را به کلمه آینه مرتبط کنیم. در ادامه، اگر نیاز شد تا «ماهیچه چکشی در گوش» را حفظ کنیم، این عبارت را به عبارت «نورون‌های آینه‌ای» مرتبط خواهیم کرد. وجه تشابه هر دو عبارت، ترکیبی از کلمات تحصصی و وسایل منزل است. هر چقدر کلمه جدید را به‌شکل بهتری با ساختارهای قدیمی و عمیق مرتبط کنیم، احتمال یادآوری آن کلمه افزایش می‌یابد.
- موزیکال: از کلمات یا عبارات ریتمیک یا موزیکال برای حفظ کردن مفاهیم استفاده کنیم. برای مثال، برای حفظ کردن برخی از شعرای قرن هفتم مانند بابا افضل کاشانی، بدر جاجرمی و بساطی سمرقندی می‌توانیم از عبارت «بابا بدر بساطی سه کلمه قاطی» استفاده کنیم. این بیت به خوبی می‌تواند در حفظ کردن اسامی به ما کمک کند.
- ساخت جملات: با استفاده از کلماتی که نیاز به حفظ کردن آن‌ها داریم، می‌توانیم جمله‌ای بسازیم تا آن را به‌خاطر بسپاریم. برای مثال، اگر بخواهیم گروه ۱۷ام جدول تناوبی را حفظ کنیم. می‌توانیم از جمله «فدای (F) کله (Cl) براقت (Br) ای (I) اتم (At)» استفاده کنیم. این عناصر، شامل فلوئور (F)، کلر (Cl)، برم (Br)، بد (I) و استات (At) می‌شود.
- ارتباط با مفاهیم آشنا: ایجاد ارتباطی میان مفاهیم شخصی یا مفاهیمی که در حال حاضر می‌دانیم با موضوعاتی که قصد یادگیری آن‌ها را داریم. برای مثال، اگر قصد داریم نام گوستاو یونگ و آلفرد آدلر را به‌عنوان شاگردان فروید حفظ کنیم. می‌توانیم از نام‌های آشنا در زندگی استفاده کنیم. برای مثال، اگر نام دوستان ما یوسف و آرشام است و همچنین،مادربزرگی با نام فریبا داریم، می‌توانیم این جمله را در ذهن خود بسازیم: یوسف و آرشام به خاستگاری فریبا رفتند. هر چقدر جمله عجیب‌تری را انتخاب کنیم، داستان جالب‌تری درست می‌شود.
استفاده از تکنیک‌های منمونیک، نیاز به خلاقیت بالایی دارد . درصورتی‌که کُدگذاری‌های مناسب داشته باشیم، می‌توانیم تا مدت‌ها مطالب را به ذهن بسپاریم. روش منمونیک از نظر حفظ کردن سریع اطلاعات، بهترین روش درس خواندن است.
۱۰. تکنیک پومودورو
اگر به‌دنبال شیوه ساده و بسیار مؤثری برای افزایش بازدهی درس خواندن هستیم، تکنیک پومودورو که در دهه ۱۹۸۰ توسط «فرانسیسکو سیریلو» (Francesco Cirillo) طراحی شد، می‌تواند بهترین گزینه باشد. پومودورو در اصل، یک برنامه زمانی برای درس خواندن است که به افراد کمک میکند تا تمرکز خود را در بالاترین حالت حفظ کنند و همچنین، یکی از بهترین راهکارهای درمان اهمال‌کاری درسی است. در ادامه، شیوه استفاده از تکنیک پومودورو را بیان می‌کنیم.
مراحل استفاده از تکنیک پومودورو
- مشخص کردن فعالیت‌های کاری که در طول روز باید انجام شوند.
- تنظیم بازه‌های زمانی ۲۵ دقیقه‌ای با استفاده از ساعت یا زمان‌سنج.
- فعالیت با تمرکز بالا در طول ۲۵ دقیقه
- ۵ دقیقه استراحت
- ۳ مرتبه تکرار فرایند بالا (۲۵ دقیقه فعالیت و ۵ دقیقه استراحت)
- ۳۰ دقیقه استراحت و اتمام یک دوره پومودورو
هر دوره پومودورو ۱:۵۰ طول می‌کشد و در طول روز، می‌توانیم ۶ یا ۷ دوره پومودورو را تکرار کنیم. زمان‌های کوتاه مطالعاتی در این تکنیک، باعث می‌شود تا ذهن افراد خسته نشود و فشار بسیار کمتری را در طول روز احساس کنیم، در حالیکه با بیشترین بازدهی ممکن، فعالیت کرده‌ایم.
۱۱. روش بارش کلامی
روش «بارش کلامی» (Blurting Method) پس از مطالعه کامل مطالب انجام می‌شود. در این روش، تمام افکار و دانسته‌های گذشته خود را در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۵ دقیقه‌ای، پیرامون موضوعی که قصد یادگیری آن را داریم می‌نویسیم. از این روش برای طوفان ذهنی، نوشتن طرح کلی یا آوردن افکار بر روی کاغذ نیز استفاده می‌کنند. در این روش، به‌صورت مستمر افکار خود را می‌نویسیم و فرایند نوشتن افکار را برای ویرایش مطالب نوشته شده یا سازماندهی آن‌ها قطع نمی‌کنیم. در ادامه، شیوه استفاده از روش بارش کلامی را در ادامه بیان می‌کنیم.
- فرایند بارش کلامی را با انتخاب موضوع آغاز می‌کنیم.
- بازه زمانی را برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه تعیین می‌کنیم.
- شروع به نوشتن می‌کنیم.
- در این میان، زمانی را به استراحت اختصاص می‌دهیم.
هنگامی که زمان ۱۰ تا ۱۵ دقیقه‌ای به‌پایان رسید، استراحتی را به خود بدهیم و دوباره فرایند نوشتن را آغاز کنیم. بعد از این‌که تمام آنچه در ذهن داشته‌ایم را نوشتیم، می‌توانیم مطالب نوشته شده را مرور کنیم و شروع به سازماندهی آن‌ها کنیم تا به طرح منسجمی تبدیل شوند. این روش مبتنی بر تمرین «یادآوری فعالانه» (Active Recall) است و به کارآمدترین و سریع‌ترین شیوه، میزان اطلاعاتی که از آن موضوع به‌خاطر داریم را مورد سنجش قرار می‌دهیم.
۱۲. درهم‌آمیختن
روش «درهم‌آمیختن» (Interleaving) تکنیک مطالعاتی است که در آن، به‌جای تمرکز بر روی یک موضوع و چالش خاص در هر زمان، انواع چالش‌ها یا موضوعات مختلف در طول تمرین با یکدیگر ادغام می‌شوند. بر اساس ایده‌ای بنیادین، مطالعه موضوعات بنیادین در طول روز، به ذهن کمک میکند تا انواع مفاهیم و موضوعات چالش‌برانگیز را از یکدیگر متمایز کنند. مفهوم در هم آمیختن به چندین دهه گذشته برمی‌گردد و ابتدا در حوزه یادگیری حرکتی مطرح شد. اخیراٌ، پژوهش‌های متعددی نشان داده‌اند که تکنیک درهم‌آمیختن، رویکردی مؤثر در فضاهای آکادمیک و به‌ویژه در علوم ریاضیات است.
شیوه پیادهسازی روش درهم‌آمیختن
در ادامه، شیوه مطالعه با روش در هم آمیختن را توضیح می‌دهیم.
- انتخاب عناوین: با انتخاب دو یا چند عنوان مرتبط یا مسائلی که می‌خوایم یاد بگیریم، فرایند درهم‌آمیختن را شروع کنیم. برای مثال، اگر در تلاش هستیم تا انتگرال و دیفرانسیل را یاد بگیریم، می‌توانیم انتخاب کنیم که مسائل مربوط به انتگرال‌گیری و مشتق‌گیری را تمرین کنیم.
- انتخاب موضوع محوری: مهم‌ترین عنوان درسی را انتخاب کنیم و در اولین دوره، موضوع اصلی را مطالعه کنیم.
- جابجایی موضوعات: بعد ۳۰ دقیقه مطالعه موضوع اصلی، موضوع با اولویت دوم را به‌مدت ۳۰ دقیقه مطالعه کنیم و بعد از استراحت، دوباره به موضوع محوری برگردیم.
- مطالعه موضوع با اولویت سوم: بعد از ۳۰ دقیقه مطالعه موضوعی، استراحت کوتاهی داشته باشیم و این دفعه، موضوع را اولویت سوم را آغاز کنیم. برای مثال، ابتدا ۳۰ دقیقه به حل کردن مسائل مشتق‌گیری بپردازیم و پس از آن، سراغ مسائل انتگرال برویم.
هنگامی که موضوع را اولویت اول یا موضوع محوری به اتمام رسید، موضوع با اولویت دوم را به‌عنوان موضوع محوری قرار داده و همین مسیر را ادامه ادامه می‌دهیم. درهم‌آمیختن بهترین روش درس خواندن برای تمایز قائل شدن میان مباحث مختلف و فهم شباهت‌ها و تفاوت‌های میان آن‌ها است. در نتیجه، با کمک این روش می‌توانیم مباحث مشابه را به‌شیوه‌ای کارآمد یاد می‌گیریم. همچنین با کمک این روش، راحت‌تر می‌توانیم از تفکر انتقادی استفاده کنیم.
۱۳. شیوه افزودن جزئیات
شیوه «افزودن جزئیات» (Elaboration) بر این اساس است که ذهن انسان تمایل حفظ اطلاعاتی دارد که پردازش عمیق‌تری از آن‌ها داشته است. در این روش، جزئیاتی را به مطلب مورد نظر اضافه می‌کنیم تا فهم دقیق‌تر و عمیق‌تری نسبت به موضوع پیدا کنیم و همچنین، نسبت به تمام ابعاد موضوع تسلط پیدا کنیم. این شیوه درس خواندن در دهه ۱۹۷۰ توسط «چارلز ریگلوث» (Charles Reigeluth) ابداع شد. او معتقد بود که با اضافه کردن اطلاعات بیشتر به شواهد ابتدایی، دانش‌آموزان به‌شکلی عمیق‌تر مسائل را پردازش می‌کنند و برای مدت‌زمان بسیار بیشتری در ذهن خود نگه می‌دارنند.
شیوه پیادهسازی روش افزودن جزئیات
اطلاعاتی که قصد اضافه کردن آن را داریم، لزوماً باید قابل فهم و عمیق باشند تا مخاطب با کمک آن‌ها بتواند اطلاعاتی منسجم و عمیق از موضوع مورد نظر به‌دست بیاورد. در ادامه، مراحل پیادهسازی روش افزودن جزئیات را بیان می‌کنیم.
- انتخاب موضوع: برای مثال، موضوعی تاریخی مانند «جنگ جهانی دوم» را برای مطالعه انتخاب می‌کنیم.
- خلاصه‌سازی: نگاهی به خلاصه حوادث تاریخی مربوط به آن دوره می‌اندازیم تا اطلاعاتی کلی به‌دست بیاوریم.
- افزودن جزئیات: شروع به اضافه کردن جزئیاتی از آنچه که مطالعه کرده‌ایم به اطلاعات اولیه کنیم. برای مثال، جزئیاتی از شخصیت‌های کلیدی مانند «هیتلر» یا «چرچیل» را به مطلب اصلی اضافه کنیم.
- مطالعه کامل: به‌طور کامل مطلب مورد نظر را مطالعه می‌کنیم و با استفاده از انواع تفکر تحلیلی، سؤالاتی حل نشده را به‌دست می‌آوریم.
- افزودن اطلاعات: اطلاعاتی که برای تحلیل عمیق‌تر به آن‌ها نیاز داریم را اضافه می‌کنیم. برای مثال، بسترهای سیاسی اجتماعی کشورهای دخیل در جنگ را اضافه می‌کنیم.
- ارتباط با زمینه: ایجاد ارتباط‌هایی میان این حادثه با سایر حوادث تاریخی نزدیک به آن مانند جنگ سرد یا جنگ کُره.
- ارتباط با تجربیات شخصی: ایجاد ارتباط میان حادثه تاریخی و تجارب شخصی مانند تأثیری که جنگ جهانی دوم بر نگاه ما به موضوعات مختلف مانند تبعیض‌های نژادی گذاشته است.
شیوه افزودن جزئیات مبتنی بر تکنیک کدگذاری است، به این معنا که هنگامی می‌توانیم بهترین روش درس خواندن را داشته باشیم که اطلاعات مورد نیاز به‌صورت یک‌پارچه و کامل در اختیار ما قرار بگیرد. در نتیجه، هر چقدر بتوانیم اطلاعات موجود را کامل‌تر کنیم، راحت‌تر می‌توانیم فرابگیریم و برای مدت زمان بیشتری در ذهن ما باقی می‌ماند.
۱۴. روش استفاده از حواس پنج‌گانه
بر اساس تحقیقات متعدد از «اورتون و گیلینگام» ( Orton and Gillingham)، استفاده از حواس مختلف برای دریافت اطلاعات، به یادگیری عمیق‌تر و حفظ بهتر اطلاعات کمک میکند. همچنین، با توجه به این‌که هر کدام از افراد، شیوه یادگیری منحصربه‌فردی دارند، استفاده از حواس مختلف، احتمال یادگیری را بسیار افزایش می‌دهد. به‌همین دلیل، آموزش‌های آموزشی بسیار موفقی به‌شمار می‌آیند.
در ادامه، مثال‌هایی برای نشان دادن آزمون‌های عملی می‌آوریم.
- ابزارهای کمک‌آموزشی دیداری: مشاهده انواع نمودار، جدول، گراف، عکس یا فیلم، با دریافت اطلاعات تصویری و استفاده از حافظه تصویری همراه است و می‌تواند فرایند یادگیری را آسان‌تر کند.
- آموزش‌های صوتی: گوش دادن به هر گونه سخنرانی یا وویس‌های ضبط شده با ایجاد کانال‌های شنیداری، کمک ویژه‌ای به فرایند یادگیری میکند.
- آموزش‌های فیزیکی: لمس کردن، انجام دادن مهارتی یا هر گونه مداخله فیزیکی دیگری با درگیر شدن حواس حرکتی و لامسه همراه است. این فرایند یادگیری، بخش‌های متعددی از مغز را فعال میکند و تأثیر بسیار ویژه بر کسب اطلاعات و حفظ آن‌ها دارد.
به‌طور کلی، ترکیب شیوه‌های مختلف کسب اطلاعات، با درگیر شدن تعداد بیشتری از حواس پنج‌گانه همراه است و در نتیجه، برای یافتن بهترین روش درس خواندن، باید توجه کنیم که روش موجود، چه تعداد از حواس پنج‌گانه را درگیر میکند.
۱۵. مطالعه پیش از خواب
خوابیدن امری حیاتی برای فعالیت باکیفیت مغز است و باعث افزایش بازدهی حافظه و فرایند یادگیری می‌شود. مطالعه پیش از خوابیدن، چه مرور فلش‌کارت و چه مرور یادداشت‌ها باشد، فرایند یادآوری اطلاعات را بسیار آسان‌تر میکند. بر اساس تحقیقی از دانشگاه «یورک» (York) واقع در انگلستان، افراد در بیداری در حال یادگیری مطالب هستند و در هنگام خواب، مطالب یادگیری شده را خالص‌سازی می‌کنند. این خالص‌سازی به ذهن کمک میکند تا اطلاعات را ساده‌تر به‌یاد بیاورد و در هنگام نیاز، به‌بهترین شکل ممکن آن‌ها را به‌کار ببرد. خوابیدن نه‌تنها بر روی شیوه یادگیری ما نقش ایفا میکند، بلکه به فعالیت سالم مغز نیز کمک میکند.
در هنگام خواب، اطلاعات موجود در ذهن منسجم و سازماندهی می‌شوند و در نتیجه، با مطالعه پیش از خواب و مرور مطالب بعد از بیداری، می‌توانیم اطلاعات را به‌خوبی در ذهن بسپاریم و فرایند یادگیری خود را عمیق‌تر کنیم.
۱۶. ورزش پیش از مطالعه
انجام فعالیت‌های ورزشی با فعال کردن سیستم جنگ و گریز، سطح انرژی افراد را افزایش می‌دهند. اگر به‌دنبال افزایش انگیزه و انرژی برای مطالعه هستیم، می‌توانیم روتین‌های ورزشی را در برنامه روزانه خود داشته باشیم. این فعالیت ورزشی می‌تواند ۲۰ دقیقه از زمان افراد را در خانه بگیرد یا به پیاده‌روی اطراف منزل اختصاص پیدا کند. هر فعالیتی که باعث افزایش ضربان قلب شود، می‌تواند به افزایش حجم اکسیژن داخل مغز و ترشح «اندورفین» (Endorphin) در بدن، هوشیاری بیشتر و انرژی بالاتر کمک کند.
در ادامه، دو تأثیر بسیار مهم ورزش پیش از مطالعه را بیان می‌کنیم.
- تقویت حافظه و فرایند شناختی
- بالا رفتن خلق و کاهش استرس
تأثیر انجام فعالیت ورزشی بر روی توانمندی شناختی در بسیاری از پژوهش‌ها ثابت شده است. در نتیجه، اگر بهترین روش درس خواندن را در کنار فعالیت ورزشی داشته باشیم، بازدهی رویایی پیدا خواهیم کرد.
۱۷. تغییر محل مطالعه
مطالعه مفاهیم یکسان در محیط‌های متفاوت، به ذهن ما کمک میکند تا آن مفاهیم را برای مدت بیشتری به‌خاطر بسپارد. در ادامه، برخی از موقعیت‌های مکانی مورد نظر را بیان می‌کنیم.
- میز تحریر در اتاق
- کافی‌شاپ
- کتاب‌خانه
- حیاط یا پشت‌بام منزل
- پارک
- محیط‌های طبیعی اطراف شهر
ذهن ما اطلاعات تکراری را بی‌اهمیت می‌پندارد و در نتیجه، با کسالت‌بار شدن فرایند درس خواندن، روند مطالعه را ادامه نخواهیم داد. در حالیکه با تغییر مکان درس خواندن، تنوع مورد نیاز ذهن برای کسب اطلاعات و حفظ آن‌ها را فراهم می‌کنیم. تغییر محل مطالعه، بهترین روش درس خواندن برای حفظ تنوع مورد نظر است.
مسیر یادگیری بهترین روش درس خواندن با فرادرس چیست؟
همان‌طور که بیان شد، درس خواندن متمرکز و با بازدهی بالا، مهارتی است که نیاز به استفاده از تکنیک‌های متعدد و رعایت اصول اولیه‌ای دارد. در این صورت، می‌توانیم با صرف زمان اندک، اطلاعات بسیار زیادی را یاد بگیریم و برای بلندمدت به حافظه بسپاریم. در این بخش، بهترین فیلم‌های آموزشی فرادرس برای یادگیری بهترین روش درس خواندن را معرفی می‌کنیم.
با کمک این فیلم‌های آموزشی، به‌خوبی می‌توانیم تمام تکنیک‌های مورد نیاز برای یادگیری و چالش‌های احتمالی در مسیر یادگیری را متوجه شویم.
اصول درس خواندن چیست؟
مهارت درس خواندن با رعایت اصولی مانند خواب کافی، رژیم غذایی سالم یا کاهش حداکثری عوامل حواس‌پرتی ممکن است. در ادامه، اصول درس خواندن را بیان می‌کنیم.
- کاهش حداکثری عوامل حواس‌پرتی
- گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش
- درس خواندن با صدای بلند
- برنامه‌ریزی زمانی
- مرور و اصلاح
- یادداشت‌برداری
- استفاده از طبیعت
- استراحت‌های منظم
- ارزیابی خویش
- رژیم غذایی سالم
- خواب کافی
- مطالعه گروهی
- مطالعه بخش‌بندی شده
بدیهی است که در کنار انتخاب بهترین روش درس خواندن، نیاز داریم تا اصول اولیه درس خواندن را رعایت کنیم تأثیر این شیوه‌ها روشن شود. در ادامه، هر کدام از اصول درس خواندن را بیان می‌کنیم.
کاهش حداکثری عوامل حواس‌پرتی
از مهم‌ترین مؤلفه‌های بهترین شیوه درس خواندن، حفظ تمرکز بالا و صرف انرژی ذهنی برای یادگیری مباحث درسی است. یکی از بهترین راه‌های افزایش تمرکز، قرار گرفتن در محیط مناسب مطالعه است. محیطی که تنها صفحه کتاب یا لپ‌تاپ را مشاهده کنیم، به گوشی همراه نزدیک نباشیم، صداهای موجب حواس‌پرت نداشته باشیم و در عین حال، دمای محیط و راحتی صندلی‌ها نیز در بهترین حالت باشد. همچنین برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه، می‌توانیم از مطلب «راه‌های افزایش تمرکز» مجله فرادرس استفاده کنیم.
گوش دادن به موسیقی آرامش‌بخش
انواع موسیقی‌های آرامش‌بخش، موسیقی‌های بی‌کلام یا صدای طبیعت که بارها شنیده‌ایم، می‌توانند ذهن ما را از محیط اطراف جدا کرده و به مطلب مورد نظر معطوف کند. همچنین، وجود این‌دست از موسیقی‌ها، تنوع مورد نیاز ذهن را فراهم می‌کنند و در نتیجه، پویایی ذهن برای مدت زمان بیشتری حفظ خواهد شد. در این زمینه، توجه داشته باشیم که موسیقی‌های به‌همراه متن (lyrics)، به‌ویژه اگر جدید باشند، باعث حواس‌پرتی می‌شوند و برای درس خواندن مناسب نیستند.
درس خواندن با صدای بلند
اگر در هنگام درس خواندن، صدای خود را بشونیم، کانال‌های ورودی اطلاعات را افزایش داده‌ایم. در ادامه، به این کانال‌های ورودی اشاره می‌کنیم.
- با نگاه کردن به کتاب، از حافظه تصویری استفاده می‌کنیم.
- با خواندن مطالب، از دهان و بدن خود برای یادگیری بهره‌برده‌ایم.
- با شنیدن کلمات، از حس شنوایی خود برای ورود اطلاعات استفاده کرده‌ایم.
با این کار، به‌سادگی می‌توانیم ارتباط بیشتری با مطالب درسی داشته باشیم. بلند خواندن مطالب درسی، مبتنی بر روش استفاده از حواس پنج‌گانه است و می‌تواند بهترین روش درس خواندن از نظر ورود اطلاعات باشد.
برنامه‌ریزی زمانی
بهترین استراتژی برای مطالعه، داشتن روتین‌های مشخص است. بر اساس مطالعات، بهترین شیوه یادگیری، عادت به دوره‌های مطالعاتی کوتاه به‌همراه استراحت‌های متعدد و مکرر است. اگر در هر کدام از دوره‌های مطالعاتی، موضوعات درسی متنوعی را مطالعه کنیم و همچنین، هدف‌گذاری‌های میان‌مدت و بلندمدت داشته باشیم، احتمال موفقیت افزایش پیدا میکند. برای یادگیری مهارت برنامه‌ریزی حرفه‌ای، می‌توانیم از فیلم آموزش برنامه ریزی و زمان بندی پروژه فرادرس استفاده کنیم.
مرور و اصلاح
بعد از یادگیری مطالب، تنها راه حفظ بلندمدت اطلاعات، مرورهای چندباره است. در این فرایند، افراد بعد از یادگیری کامل مطالب، به شیوه‌های مختلفی از جمله خواندن، نوشتن، درس دادن به دیگران یا تمرین عملی، تلاش می‌کنند تا اطلاعات مورد نظر را دوره کنند. به هر میزانی که این مرور در فواصل زمانی مختلف به‌صورت متوالی انجام شود، احتمال حفظ اطلاعات نیز افزایش می‌یابد.
یادداشت‌برداری
اهمیت خلاصه‌برداری از مطالب در ثبت اطلاعات و یادآوری آن‌ها برای بسیاری از افراد واضح است اما با این حال، تعدادی اندکی در فرایند درس خواندن، از نکته‌برداری در دفترچه یا فلش‌کارت استفاده می‌کنند. نوشتن مطلب مورد نظر با کلمات خود، تأثیر نُت‌برداری را به‌شکل چشم‌گیری افزایش می‌دهد.
استفاده از طبیعت
بر اساس پژوهش‌های متعدد، وجود گل و گیاه در محیط مطالعاتی، بر روی پویایی ذهنی، حفظ انرژی و تمرکز بالاتر کمک میکند. در نتیجه، اگر گلدان کوچکی بر روی میز تحریر داشته باشیم یا از گل‌های تزئینی در محیط کاری استفاده کنیم، احتمال موفقیت ما افزایش پیدا میکند.
استراحت‌های منظم
یادگیری شیوه استراحت در فرایند مطالعه اهمیت زیادی دارد. هر فردی باید بداند که در چگونه در کمترین زمان ممکن، بیشترین انٰرژی را دریافت میکند. برخی افراد برای بازیابی انرژی نیاز به گفتگو دارند، برخی دیگر باید راه بروند و برخی با استفاده از تمرینات «ذهن‌آگاهی» (Mindfullness) کوتاه، انرژی مورد نیاز خود را به‌دست می‌آورند.
خواب کافی
ذهن انسان در فرایند خواب، اطلاعات گذشته را طبقه‌بندی کرده و در ذهن تثبیت میکند. اگر خواب کافی نداشته باشیم، نمی‌توانیم بر روی موضوعات تمرکز کنیم و در عین حال، مباحث درسی در ذهن طبقه‌بندی نمی‌شوند. این باعث می‌شود که به‌سرعت و برای همیشه، آن‌ها را فراموش کنیم. درصورتی‌که خواب مناسبی نداریم، می‌توانیم از فیلم آموزش مدیریت و تنظیم خواب فرادرس استفاده کنیم.
ارزیابی خویش
در هنگام درس خواندن، بسیاری از مطالب مطالعاتی را به اشتباه خیال می‌کنیم که یاد گرفته‌ایم در حالیکه فرایند یادگیری آن مطالب نیاز به صرف زمان و انرژی بیشتری دارد. در نتیجه، افراد با تجربه در حوزه درس خواندن، همواره در حال آزمایش اطلاعات خود هستند تا نقاط ضعف و بخش‌های یادگرفته نشده خود را پیدا کنند. عادت به کوئیز گرفتن، استفاده از کتاب‌های تست یا طراحی سؤال از کتاب و پاسخ به آن‌ها، از اصول بهترین روش درس خواندن است.
رژیم غذایی سالم
مصرف حجم زیاد قهوه یا استفاده از خوردنی‌های قندی مانند شکلات یا کاکائو، با افزایش لحظه‌ای انرژی همراه هستند و در ادامه، منجر به افت سریع انرژی، بی‌حالی و حواس‌پرتی می‌شوند. همچنین، غذاهای دیرهضم و بسیار چرب نیز انرژی بسیار زیادی از بدن می‌گیرند و مانع تمرکز و درس خواندن هستند. در نتیجه، کنار یادگیری بهترین روش درس خواندن، نیاز داریم تا رژیم غذایی سالم و مناسب داشته باشیم. انواع میوه‌ها، آجیل، سبزیجات و گوشت سفید گزینه‌های بسیار مناسبی برای تأمین بلندمدت انرژی ذهنی هستند.
مطالعه گروهی
با دانشجویان یا افراد علاقه‌مندی که پروژه‌های مشابهی دارند، گروه‌های درسی و مطالعاتی درست کنیم. مطالعه گروهی، حمایت مورد نیاز برای فهم مطالب بهتر را فراهم میکند و همچنین، انگیزه بیشتری برای درس خواندن ایجاد میکند. در نهایت، فرصت استراحت گروهی و کسب انرژی بیشتر نیز برای افراد برون‌گرا فراهم می‌شود.
مطالعه بخش‌بندی شده
اگر سعی داریم تا اطلاعاتی را به‌خاطر بسپاریم، نباید تمام آن‌ها را در یک دوره مطالعاتی بخوانیم. به‌جای آن، می‌توانیم از رویکردی به‌نام «تکرار بافاصله» (Spaced Repetition) استفاده کنیم. در ادامه، شیوه‌ی مطالعه بخش‌بندی‌شده را بیان می‌کنیم.
- اطلاعات موجود را به بخش‌های مختلف تقسیم کنیم.
- هر بخش جدید از مبحث را در طول یک روز یا یک هفته یاد بگیریم.
- قبل از شروع مطالعه، دانسته‌های گذشته را در ذهن مرور کنیم.
مغز به ذخیره اطلاعاتی تمایل دارد که برای او مهم باشد. در نتیجه، اگر در طول زمان و فواصل زمانی مشخص به موضوع به‌پردازیم، مطلب مورد نظر جایگاه مهم‌تری در ذهن ما پیدا میکند.
چگونه اصول درس خواندن را در زندگی پیاده کنیم؟
یادگیری اصول درس خواندن به‌خودی خود باعث پیشرفت درسی و یادگیری عمیق‌تر ما نمی‌شود. بلکه، پیاده کردن این اصول در زندگی، شرط موفقیت در درس خواندن و افزایش بهره‌وری درسی است. در ادامه، فیلم‌های آموزشی فرادرس در حوزه یادگیری اصول درس خواندن را معرفی می‌کنیم.
یادگیری اصول درس خواندن، به ما کمک میکند تا موفقیت بیشتری در پیادهسازی بهترین روش درس خواندن داشته باشیم و نتایج خوبی را به‌دست بیاوریم.
جدول بهترین روش درس خواندن
در ادامه، می‌توانیم مهم‌ترین روش‌های درس خواندن را در جدول زیر مشاهده کنیم.
| بهترین شیوه درس خواندن | مزیت رقابتی |
| ٰروش SQ3R | سادگی در استفاده |
| تمرین یادآوری | مطالب مفهومی |
| تمرین مرور حرفه‌ای | حفظ کردن بلندمدت |
| تمرین PQ4R | تسلط کامل به تمام جوانب مطلب |
| تکنیک فایمن | فهم عمیق مطالب |
| سیستم لایتنر | درس خواندن با بهره‌وری بالا |
| کدگذاری با رنگ | مرور سریع و استفاده از تمام مغز |
| نقشه ذهنی | یادگیری به‌سبک مغز |
| روش بارش کلامی | ارزیابی داده‌های یادگیری شده |
| شیوه افزودن جزئیات | تحلیل عمیق اطلاعات |
| تکنیک منمونیک | حفظ سریع اطلاعات |
| استفاده از حواس پنج‌گانه | یادگیری عمیق |
| تکنیک پومودورو | تمرکز و بهره‌وری بالا |
| مطالعه پیش از خواب | سازماندهی و ثبت اطلاعات |
| ورزش پیش از مطالعه | پویایی ذهنی |
| تغییر محل مطالعه | ایجاد تنوع ذهنی |
source