زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت از بدو تولد تا حالا شاهد تغییراتی گوناگون بوده است. این زبان در ابتدا برای ایجاد صفحات وب پویا و برنامه‌های کاربردی وب تعاملی استفاده می‌شد و بیشتر برای جنبه‌های ظاهری طراحی وب‌سایت مورداستفاده قرار می‌گرفت. یکی از سؤالات رایجی که امکان دارد برای توسعه‌دهندگان و برنامه‌نویسان تازه‌کار پیش بیاد، سؤال در مورد رویکرد توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت است. در سال‌های اخیر، جاوا اسکریپت شاهد پیشرفت‌های قابل‌توجهی در حوزه بک‌اند بوده و هم اکنون می‌توان از این فناوری برای توسعه بک‌اند استفاده کرد.

با ظهور کتابخانه‌ها و فریمورک‌های متعدد، قابلیت توسعه بک‌ اند با Javascript به طور گسترده‌ای افزایش یافته و امروز پلتفرم‌های زیادی از این قابلیت جاوا اسکریپت در زیرساخت‌های خود استفاده می‌کنند. در مطلب پیشِ رو از «مجله فرادرس» این بار قرار است که توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت را مورد بررسی قرار داده و فناوری‌ها، مزایا و دلایل استفاده از جاوا اسکریپت برای توسعه بک‌اند را شرح دهیم.

توسعه بک‌ اند چیست؟

توسعه سمت «بک‌اند» (Backend) به توسعه و برنامه نویسی سمت سرور در صنعت توسعه نرم‌افزار اشاره دارد که در آن توسعه‌دهندگان کدی را برای ایجاد و مدیریت عملکرد برنامه‌های وب می‌نویسند. در حالی که «Frontend» (فرانت‌اند) مسئول ایجاد عناصری است که کاربران در وب‌سایت‌ها می‌بینند و با آن ارتباط برقرار می‌کنند، بک‌اند در پشت صحنه برای تقویت عملکرد برنامه کار می‌کند.

وظایف توسعه بک‌اند شامل موارد زیر می‌شود:

• مدیریت داده‌ها: توسعه‌دهندگان Backend ذخیره‌سازی و بازیابی داده‌ها را از پایگاه‌های داده انجام می‌دهند.
• پردازش داده: توسعه‌دهندگان Backend داده‌ها را بر اساس منطق و الزامات برنامه پردازش و دست‌کاری می‌کنند.
• ارتباط با فرانت‌اند: توسعه‌دهندگان بک‌اند درخواست‌ها را از فرانت‌اند دریافت کرده و پاسخ‌های مناسب را ارسال می‌کنند.
• احراز هویت کاربر و مدیریت جلسه: توسعه‌دهندگان Backend سیستم‌های احراز هویت را برای مدیریت ایمن فرآیندهای ورود، ثبت‌نام و خروج کاربر پیاده‌سازی می‌کنند.
• امنیت برنامه: توسعه‌دهندگان Backend امنیت برنامه وب را در اولویت قرار می‌دهند.

توسعه Backend اغلب شامل کار با زبان‌های برنامه نویسی مانند جاوا، روبی، پایتون و جاوا اسکریپت (با محیط‌های زمان اجرا مانند Node.js) است.

توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت

جاوا اسکریپت که در ابتدا به وسیله «نت‌اسکیپ» (Netscape) در سال ۱۳۷۳ (1995 میلادی) معرفی شد، به عنوان نوعی زبان برنامه نویسی سبک‌وزن برای بهبود تجربه مرور وب در طراحی شد. قبل از جاوا اسکریپت، صفحات وب ثابت بودند و هر تغییری نیاز به درخواست سرور و به‌روزرسانی مرورگر داشت. با این حال، قابلیت‌های جاوا اسکریپت به عنوان نوعی زبان اسکریپت‌نویسی از هدف اصلی آن یعنی توسعه وب فرانت‌اند فراتر رفت که منجر به ایجاد محیط زمان اجرای «نود جی اس» (Node.js) شد.

با Node.js، کد جاوا اسکریپت را می‌توان خارج از مرورگر وب اجرا کرد و این قابلیت توسعه‌دهندگان را قادر می‌سازد از جاوا اسکریپت به عنوان نوعی زبان برنامه نویسی قدرتمند سمت سرور استفاده کنند. این پیشرفت به جاوا اسکریپت اجازه داد تا عملکردهای بک‌اند را که به طور سنتی به وسیله فناوری‌هایی مانند «PHP» مدیریت می‌شدند، مدیریت کند و از این رو توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت امکان‌پذیر شد.

برخلاف HTML و CSS که عمدتاً بر روی جنبه‌های بصری و ظاهری سایت متمرکز هستند، جاوا اسکریپت به عنوان نوعی زبان برنامه نویسی کامل با ویژگی‌های پیشرفته طراحی شده است. این تطبیق‌پذیری راه را برای توسعه رابط‌های کاربری تعاملی مستقیماً در مرورگرهای وب هموار کرد و برنامه‌های کاربردی وب و صفحات وب پویا با آن متحول شدند.

توسعه‌دهندگان اکنون می‌توانند از این زبان برنامه نویسی برای مدیریت عملیات سمت سرور، تعامل با پایگاه‌های داده، رسیدگی به احراز هویت کاربر و سایر الزامات سمت سرور استفاده کنند. انعطاف‌پذیری جاوا اسکریپت و پذیرش گسترده آن را به گزینه‌ای محبوب برای توسعه «تمام‌پشته» (فول استک | Full Stack) تبدیل کرده است و به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا با استفاده از این زبان برنامه نویسی برنامه‌های وب قوی بسازند.

تکامل جاوا اسکریپت از نوعی زبان برنامه نویسی سمت کلاینت یا سمت کاربر به نوعی زبان برنامه نویسی همه‌کاره سمت سرور با ظهور Node.js، رویکرد توسعه برنامه‌های کاربردی وب را تغییر داده است. توانایی آن برای رسیدگی به وظایف فرانت‌اند و بک‌اند، پتانسیل جاوا اسکریپت را به عنوان زبان اصلی برای ساخت راه‌حل‌های کامل وب کاملاً متحول کرده است.

چه سازمان‌ هایی از جاوا اسکریپت در بخش بک‌ اند استفاده می‌ کنند؟

توسعه بک اند با جاوا اسکریپت به وسیله سازمان‌ها و شرکت‌های مختلف استفاده می‌شود که در این میان Node.js محبوب‌ترین فریمورک برای توسعه جاوا اسکریپت سمت سرور است. Node.js به طور گسترده به وسیله پلتفرم‌ها و سازمان‌های بزرگ در صنعت توسعه نرم‌افزار پذیرفته شده و به عنوان پلی بین سرور و مشتری عمل می‌کند. این قابلیت نود جی اس اتصال یکپارچه بین توسعه بک‌اند و فرانت‌اند را تسهیل خواهد کرد که برای ایجاد تجربه‌های کاربری وب پویا بسیار مهم است.

در اصل نود جی اس برای برنامه‌های کاربردی وب که به شدت به عملکرد مرورگر متکی هستند سودمند است. برخی از شرکت‌های قابل‌توجهی که از Node.js و جاوا اسکریپت در بک‌اند خود استفاده می‌کنند به صورت فهرست موارد زیر هستند:

سازمان‌ها و پلتفرم‌های فوق از قدرت Node.js و جاوا اسکریپت برای ایجاد سیستم‌های بک‌اند قوی و مقیاس‌پذیر برای برنامه‌های خود استفاده می‌کنند.

چرا از جاوا اسکریپت برای توسعه بک‌ اند استفاده می‌ شود؟

یکی از مزایای کلیدی جاوا اسکریپت برای توسعه بک‌اند، ماهیت ناهم‌زمان آن است. ماهیت ناهم‌زمان یعنی برنامه نیازی ندارد قبل از رفتن به کار بعدی منتظر بماند تا کاری تمام شود. این قابلیت جاوا اسکریپت به سرور اجازه می‌دهد چندین درخواست را به طور هم‌زمان بدون تأخیر انجام دهد. همچنین یکی از دلایل دیگری که توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت را به انتخابی ارجح تبدیل کرده به قابلیت‌های گوناگون این زبان برمی‌گردد. کدهای نوشته شده با جاوا اسکریپت و فریمورک‌های آن برای توسعه بک‌اند مسئول تعاملات منطقی با پایگاه داده برنامه کاربردی است.

Node.js که در سال ۱۳۸۷ (2009 میلادی) معرفی شد، جاوا اسکریپت را قادر می‌سازد تا خارج از مرورگر وب اجرا شود. این محیط زمان اجرا انتخابی محبوب برای توسعه Backend به دلیل ماهیت سبک و کارآمد آن است. Node.js که بر روی موتور جاوا اسکریپت V8 ساخته شده در اصل نوعی محیط چند پلتفرمی است که کتابخانه‌ها و ابزارهای مختلفی را برای کمک به ایجاد برنامه‌های کاربردی قوی فراهم می‌کند. «Express.js» و «Koa.js» نیز دو فریمورک جاوا اسکریپت پرکاربرد در این زمینه هستند.

همچنین مقیاس‌پذیری یکی دیگر از عوامل مهم توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت است. این زبان برنامه نویسی با معماری رویداد محور خود، می‌تواند حجم بالایی از رویدادها (درخواست‌ها) را بدون تأثیرگذاری بر عملکرد مدیریت کند که این ویژگی آن را بسیار مقیاس‌پذیر می‌کند. علاوه بر این، جاوا اسکریپت مزایای سرعت را برای توسعه بک‌اند ارائه می‌دهد. برخلاف جاوا اسکریپت سمت کلاینت که باید به وسیله مرورگر دانلود و تفسیر شود، جاوا اسکریپت سمت سرور مستقیماً روی سرور کامپایل و اجرا می‌شود.

روش استفاده از جاوا اسکریپت برای توسعه بک‌ اند چیست؟

یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای استفاده از جاوا اسکریپت در توسعه بک‌اند، استفاده از فریمورک‌ها یا محیط‌های زمان اجرا مانند Node.js است. همان‌طور که بیان شد Node.js نوعی محیط زمان اجرا جاوا اسکریپت است که به کاربر امکان می‌دهد کد جاوا اسکریپت را در سمت سرور اجرا کند و به طور گسترده‌ای برای ساخت برنامه‌های کاربردی وب مقیاس‌پذیر و کارآمد استفاده می‌شود. گزینه دیگر استفاده از کتابخانه‌های جاوا اسکریپت مانند Express.js بوده که در بالای Node.js ساخته شده است. این کتابخانه مجموعه‌ای از ویژگی‌ها و ابزارهایی را فراهم می‌کند که توسعه بک‌اند را تسهیل خواهد کرد، از جمله قابلیت‌های مسیریابی و میان‌افزار. Express.js کتابخانه‌ای بسیار توسعه‌پذیر بوده و از پشتیبانی جامعه بزرگی برخوردار است که این ویژگی آن انتخاب محبوب در میان توسعه‌دهندگان تبدیل می‌کند.

اگر کاربری ترجیح دهد در سطح پایین‌تری به توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت بپردازد، می‌تواند از ماژول «HTTP Node.js» استفاده کند. این ماژول کاربر قادر می‌سازد نوعی سرور HTTP در Node.js ایجاد کرده و از آن برای توسعه برنامه‌های کاربردی از ابتدا استفاده کند. این ماژول انعطاف‌پذیری را برای کاربر فراهم می‌کند تا درخواست‌ها و پاسخ‌های HTTP را به شیوه‌ای سفارشی انجام دهد.

استفاده از فریمورک ها و کتابخانه‌ ها برای توسعه بک‌ اند با javascript

در امور توسعه بک‌اند استفاده از فریمورک‌ها و کتابخانه‌های جاوا اسکریپت مزایای خود را دارد. در وهله اول استفاده از این فریمورک‌ها و کتابخانه‌ها به کاربر امکان می‌دهد از کدهای از قبل موجود که به طور کامل آزمایش شده و در محیط‌های تولید استفاده شده‌اند، بهره ببرد و در زمان صرفه‌جویی کند. کاربر به جای اینکه از ابتدا شروع به کدنویسی برنامه کند، می‌تواند روی ایجاد منطق برنامه خاص خود در بالای فریمورک یا کتابخانه تمرکز کند.

همچنین کتابخانه‌ها و فریمورک‌‌های جاوا اسکریپت اغلب استانداردها و قراردادهای کدگذاری را اجرا می‌کنند. این قابلیت تضمین می‌کند که کد کاربر از بهترین شیوه‌های کدنویسی پیروی می‌کند و ثبات را در سراسر برنامه ارتقا می‌دهد. همچنین قابلیت نام‌برده همکاری با توسعه‌دهندگان دیگری را که ممکن است با همان فریمورک یا کتابخانه آشنا باشند، ساده می‌کند. با انتخاب نوعی فریمورک یا کتابخانه جاوا اسکریپت، می‌توان فرآیند یادگیری خود را تسریع کرد، برنامه‌های کاربردی قوی ساخت و از پشتیبانی جامعه و منابع موجود در اکوسیستم جاوا اسکریپت بهره‌مند شد.

انتخاب پایگاه داده مناسب

وقتی صحبت از انتخاب پایگاه داده برای توسعه بک‌اند می‌شود، توسعه‌دهندگان جاوا اسکریپت اغلب گزینه‌های محبوبی مانند «MySQL» ،«MongoDB» و «PostgreSQL» را پیشِ‌روی خود می‌بینند. چیزی به نام بهترین پایگاه داده برای جاوا اسکریپت وجود ندارد و این ترجیحات و نیازهای پروژه است که موجب انتخاب بهترین پایگاه داده می‌شود. عوامل مختلفی از جمله اندازه و پیچیدگی داده‌ها، عملکرد موردنیاز، محدودیت‌های توسعه و ترجیحات توسعه‌دهنده در انتخاب پایگاه داده بسیار اهمیت دارند.

در کل برای انتخاب پایگاه داده به‌منظور استفاده از آن‌ها در توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت گزینه‌های فهرست زیر را پیشِ‌رو داریم:

• پایگاه‌های داده رابطه‌ای: اگر برنامه به یک پایگاه داده سریع نیاز دارد که بتواند حجم زیادی از داده‌ها را مدیریت کند، گزینه‌هایی مانند «MySQL»، «Oracle» یا «Microsoft SQL Server» مناسب هستند.
• پایگاه‌های داده NoSQL: اگر کاربر به دنبال پایگاه داده‌ای با کاربری آسان باشد که زمان توسعه را به حداقل برساند، گزینه‌های NoSQL مانند MongoDB یا «CouchDB» ممکن است مناسب باشند.
•  پایگاه داده رایگان و منبع باز: اگر کاربر پایگاه داده‌ای را ترجیح می‌دهد که رایگان و منبع آزاد باشد، می‌تواند گزینه‌هایی مانند MySQL، PostgreSQL یا MongoDB را اولویت قرار دهد.

استفاده از ابزارهای ساخت آماده

به‌منظور ساده کردن گردش کار توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت، استفاده از ابزار ساخت مانند «Webpack» یا «Gulp» می‌تواند بسیار مفید باشد. این ابزارها کارهایی مانند ساخت، آزمایش و بهینه‌سازی کدهای کاربر را خودکار کرده و در نهایت در زمان و تلاش او صرفه‌جویی می‌کنند. با خودکار کردن این فرآیندها، می‌توان به جای انجام دستی کارهای روزمره، بیشتر بر توسعه برنامه خود تمرکز کرد.

معماری میکروسرویس ها در توسعه بک‌اند

معماری میکروسرویس‌ها در دنیای توسعه بک‌اند امروزی بسیار محبوبیت پیدا کرده‌اند. این معماری شامل تجزیه برنامه‌های بزرگ به سرویس‌های کوچک‌تر و مستقل است. هر سرویس می‌تواند به طور مستقل توسعه‌یافته و مستقر شود که این قابلیت امکان چرخه‌های توسعه سریع‌تر و مقیاس‌پذیری بهبود یافته را فراهم می‌کند.

با اتخاذ نوعی معماری میکروسرویس، تیم‌های توسعه می‌توانند به طور مستقل روی سرویس‌های مختلف کار کنند که این امر مدیریت و مقیاس برنامه پیچیده را آسان‌تر می‌کند. این رویکرد همچنین قابلیت استفاده مجدد از اجزا را ارتقا می‌دهد و تعمیر و نگهداری آسان‌تر را در طول زمان تسهیل می‌کند.

فریمورک های محبوب توسعه بک اند با جاوا اسکریپت

وقتی نوبت به توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت می‌شود، فریمورک‌ها نقش غیرقابل‌انکاری در این رابطه خواهند داشت. همچنین برای توسعه بک‌اند با زبان برنامه نویسی جاوا اسکریپت به‌منظور اجرای مستقل در سمت سرور، استفاده از نوعی زمان اجرا یا «Runtime» موردنیاز است. Runtime محیطی را فراهم می‌کند که کد جاوا اسکریپت می‌تواند در آن اجرا شود. در حالت معمولی از زمان‌های اجرا سنتی مانند مرورگرهای وب استفاده می‌شود ولی از طرف دیگر محیط‌های زمان اجرای دیگر مانند Node.js نوعی قابلیت زمان اجرا مستقل را ارائه می‌کنند که اجازه می‌دهد جاوا اسکریپت در سمت سرور بدون اتکا به مرورگر کاربر اجرا شود.

اگرچه Node.js محبوب‌ترین پلتفرم زمان اجرا است اما جایگزین‌های دیگری نیز برای آن وجود دارد. به‌عنوان‌مثال، «Deno» و «Next.js» فریمورک‌هایی محسوب می‌شوند که به Node.js متکی نیستند. علاوه بر این، بسیاری از فریم‌ورک‌ها، مانند Express.js، تکمیل کننده قابلیت‌های Node.js هستند. برخی از ابزارها مانند «Gatsby» و «Meteor» بر روی Node.js ساخته‌شده‌اند و قابلیت‌های آن را گسترش داده و ویژگی‌های جدیدی را ارائه می‌کنند. در ادامه فهرست برخی از محبوب‌ترین کتابخانه‌ها و چارچوب‌های بک‌اند جاوا اسکریپت آورده شده است.

نود جی اس

هنگامی که کلاینت از سمت سرویس‌گیرنده برنامه، درخواستی می‌کند، ابتدا درخواست به سرور ارسال می‌شود. سرور سپس پردازش و محاسبات را برای تأیید درخواست انجام می‌دهد. پس از آن، نوعی پاسخ به سمت مشتری ارسال می‌شود. Node.js، معمولاً برای چنین پردازش و محاسباتی استفاده می‌شود.

Node.js به ویژه در ساخت برنامه‌های فشرده «I/O» مانند سایت‌های پخش ویدئو و پلتفرم‌های چت آنلاین مفید است. هم غول‌های فناوری و هم استارت‌آپ‌های نوظهور به‌طور گسترده از Node.js برای عملیات خود استفاده می‌کنند.

Deno

«Deno» که به وسیله خالق اصلی Node.js ایجاد شده است، نوعی مدیر زمان اجرا و بسته‌بندی بر اساس موتور جاوا اسکریپت V8 محسوب می‌شود. این محیط زمان اجرا به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا کد جاوا اسکریپت را در سمت سرور اجرا کنند. Deno قصد دارد برخی از تصمیمات طراحی گرفته شده در Node.js را بهبود بخشد ولی با این حال Deno محبوبیت کمتری نسبت به نود جی اس دارد.

Express.js

«Express.js» نوعی فریمورک برنامه کاربردی بک‌اند محسوب می‌شود که در اصل برای ایجاد APIهای REST با استفاده از جاوا اسکریپت طراحی شده است. همچنین این فریمورک می‌تواند عملکرد سمت سرور را ارائه دهد. Express.js اغلب همراه با Node.js برای ایجاد نوعی چارچوب سرور استفاده می‌شود که به Node.js اجازه می‌دهد تا به عنوان نوعی زبان برنامه نویسی سمت سرور عمل کند.

در اصل Express.js نوعی فریم‌ورک برنامه کاربردی وب سبک و همه‌کاره است که بر اساس Node.js ساخته شده است. این فریمورک طیف گسترده‌ای از ویژگی‌ها را برای توسعه برنامه‌های وب و موبایل ارائه می‌دهد. برخی از این ویژگی‌ها اصلی این فریمورک به صورت موارد زیر هستند:

• سیستم مسیریابی قوی
• پشتیبانی از چندین موتور قالب
  ابزارهای HTTP برای کارهایی مانند تغییر مسیر و ذخیره‌سازی
• قابلیت‌های مدیریت خطای سفارشی
• تجزیه پارامترهای پرس‌وجو و کوکی‌ها
• پشتیبانی از WebSocket
• پشتیبانی از آپلود فایل

Next.js

«Next.js» فریمورکی است که «React» را به ارائه قابلیت‌های رندر سمت سرور مجهز می‌کند. این فریمورک به صورت یکپارچه با برنامه‌های React ادغام می‌شود و به آن‌ها اجازه می‌دهد از رندر سمت سرور استفاده کنند. در حالی که Next.js می‌تواند برای جام امور بک‌اند به صورت مستقل استفاده شود اما تمرکز اصلی آن بر ارائه نوعی راه‌حل بک‌اند ساده برای برنامه‌های React است.

Meteor

از سوی دیگر، «Meteor» پلتفرمی محسوب می‌شود که بر روی Node.js ساخته شده است. این فریمورک قابلیت‌های Node.js را با ارائه دسترسی به پایگاه داده اختصاصی MongoDB که به طور خاص برای برنامه‌های Meteor طراحی شده است، افزایش می‌دهد. پایگاه داده‌های تخصصی، همگام‌سازی کارآمد داده‌ها را بین برنامه‌های Meteor و ذخیره‌سازی MongoDB امکان‌پذیر می‌کنند.

Koa.js

«Koa.js» نوعی فریمورک وب سبک‌وزن Node.js برای توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت محسوب می‌شود که برای ساخت API و برنامه‌های وب طراحی شده است. برخلاف بسیاری از فریم ورک‌های دیگر، Koa هیچ میان‌افزار داخلی را شامل نمی‌شود که این ویژگی Koa.js به توسعه‌دهندگان انعطاف‌پذیری بیشتری برای انتخاب میان‌افزاری که به بهترین وجه با نیازهای پروژه‌شان مطابقت دارد، می‌دهد. Express شباهت‌هایی با Koa.js دارد.

Fastify

«Fastify» یکی دیگر از فریمورک‌های وب Node.js است که از «Hapi» و «Express» الهام می‌گیرد. هدف آن ارائه نوعی تجربه توسعه سریع و آسان برای استفاده است. یکی از ویژگی‌های کلیدی این فریمورک رویکرد مبتنی بر طرحواره است که به کاربر امکان می‌دهد مسیرها را با طرحواره های ورودی و خروجی تعریف کند. این قابلیت به کاربر امکان می‌دهد داده‌ها را قبل از رسیدن به دست‌گردان‌هایتان اعتبارسنجی کرده و از ثبات و قابلیت اطمینان داده‌ها اطمینان حاصل کند. علاوه بر این، Fastify بسیار توسعه‌پذیر است و به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا پلاگین‌های خود را برای گسترش عملکرد آن ایجاد کنند.

این‌ها تنها چند نمونه از چارچوب‌ها و کتابخانه‌های بک‌اند محبوب موجود برای جاوا اسکریپت هستند. آن‌ها ابزارها و ویژگی‌های لازم را برای ساخت برنامه‌های کاربردی سمت سرور قوی با استفاده از جاوا اسکریپت ارائه می‌کنند.

مزایا و معایب توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت

استفاده از جاوا اسکریپت به‌عنوان نوعی زبان برنامه نویسی سمت بک‌اند مزایا و معایب متعددی دارد. در ادامه این بخش این مزایا و معایب را جا جزئیات بیشتری مورد بررسی قرار می‌دهیم.

مزایای توسعه بک اند با جاوا اسکریپت

از مهم‌ترین مزایای جاوا اسکریپت برای توسعه بک‌اند می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ساده‌سازی فرآیند توسعه: جاوا اسکریپت امکان اتصال یکپارچه بین قسمت فرانت‌اند و بک‌اند را فراهم کرده و توسعه و نگهداری برنامه‌ها را آسان‌تر می‌کند. این قابلیت می‌تواند به توسعه سازگارتر و کارآمدتر منجر شود.
• به اشتراک‌گذاری کد و قابلیت استفاده مجدد: تطبیق‌پذیری جاوا اسکریپت به توسعه‌دهندگان این امکان را می‌دهد تا کدهای خود را در بخش‌های مختلف برنامه به اشتراک بگذارند و دوباره از آن استفاده کرده و در زمان و تلاش صرفه‌جویی کنند.
• عملکرد Node.js: هنگام استفاده از Node.js، جاوا اسکریپت برای بسیاری از انواع برنامه‌ها در مقایسه با جایگزین‌هایی مانند «PHP» یا «Go» عملکرد فوق‌العاده‌ای دارد. این قابلیت امکان مقیاس‌پذیری بالا را فراهم می‌کند و می‌تواند تعداد زیادی درخواست هم‌زمان را مدیریت کند.
• پذیرش گسترده به وسیله توسعه‌دهندگان: جاوا اسکریپت یکی از محبوب‌ترین زبان‌های برنامه نویسی در سراسر جهان است و اکثر توسعه‌دهندگان از قبل با آن آشنا هستند. سهولت استفاده و پذیرش گسترده آن، یافتن منابع، آموزش‌ها و غیره از مزیت‌های قابل‌توجه این زبان برای توسعه سمت سرور است.
• پشتیبانی قوی از جامعه: جاوا اسکریپت جامعه وسیعی از توسعه‌دهندگان دارد که فعالانه به اکوسیستم آن کمک می‌کنند. این بدان معنی است که کاربر می‌تواند راهنمایی، کتابخانه‌ها، فریمورک‌ها و راه‌حل‌های مشکلات رایج را راحت‌تر بیابد.

معایب استفاده از جاوا اسکریپت برای توسعه سمت سرور

از مهم‌ترین معایب توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• محدودیت‌های عملکرد: جاوا اسکریپت زبانی تک‌رشته‌ای است که این خاصیت می‌تواند منجر به مشکلات عملکرد برای کارهای فشرده CPU شود. با این حال، این محدودیت را می‌توان با استفاده از رشته‌های دیگر یا با بارگذاری عملیات فشرده به زبان‌ها یا فناوری‌های دیگر کاهش داد.
• ساختار کد پیچیده: ماهیت ناهم‌زمان جاوا اسکریپت می‌تواند منجر به تماس‌های تودرتو شود که این پیچیدگی منجر به «جهنم برگشت به تماس» (Callback hell) خواهد شد. این ساختار پیچیده می‌تواند خواندن، درک و نگهداری کد را چالش‌برانگیزتر کند. با این حال، ویژگی‌های جاوا اسکریپت مدرن مانند «Promises» و «Async/Await» این جنبه را به طور قابل‌توجهی بهبود بخشیده است.
• چالش‌های پایگاه‌های داده رابطه‌ای: در حالی که جاوا اسکریپت برای کار با پایگاه‌های داده NoSQL مانند MongoDB مناسب است، امکان دارد هنگام برخورد با پایگاه‌های داده رابطه‌ای با چالش‌هایی مواجه شود زیرا آن‌ها اغلب به پرس‌وجوها و تراکنش‌های SQL پیچیده نیاز دارند.
• تغییرات مکرر API در Node.js: اکوسیستم Node.js به سرعت در حال تکامل است که می‌تواند منجر به تغییرات مکرر در API ها و فریمورک‌ها شود. این بدان معنی است که توسعه‌دهندگان باید به‌روز بمانند و امکان دارد برای تطبیق با این تغییرات نیاز به کار مجدد کد خود داشته باشند.

هنگام تصمیم‌گیری برای استفاده از جاوا اسکریپت به عنوان نوعی زبان سمت سرور باید مزایا و معایب آن را حتماً در نظر بگیریم و عوامل متعددی را با پروژه خود بسنجیم.

چه زمانی از جاوا اسکریپت برای برنامه نویسی سمت سرور استفاده کنیم؟

جاوا اسکریپت به دلیل ظهور فریمورک‌های زمان اجرا مانند Node.js به انتخابی محبوب برای اسکریپت‌نویسی بک‌اند تبدیل شده است. این فریمورک‌‌ها، قابلیت‌های ‌جاوا اسکریپت را به عنوان نوعی زبان سمت سرور برای برنامه‌های کاربردی وب و انواع دیگر نرم‌افزارها بسیار بهبود می‌بخشند. یکی از مزایای اصلی استفاده از جاوا اسکریپت در قسمت بک‌اند، توانایی آن در ادغام یکپارچه با سیستم‌های فرانت‌اند است. با استفاده از زبان یکسان در سمت کلاینت و سرور، توسعه‌دهندگان می‌توانند به راحتی کدهای خود را به اشتراک بگذارند و یکپارچگی را در سراسر برنامه‌های خود حفظ کنند. این انعطاف‌پذیری جاوا اسکریپت را به انتخابی ارجح برای برنامه‌های کاربردی وب تبدیل کرده است.

یکی دیگر از عواملی که باعث پذیرش گسترده جاوا اسکریپت برای توسعه بک‌اند می‌شود، محبوبیت آن در بین توسعه‌دهندگان است. جاوا اسکریپت یکی از پرکاربردترین زبان‌های برنامه نویسی است و بسیاری از توسعه‌دهندگان از قبل با سینتکس و ویژگی‌های آن آشنا هستند. این آشنایی به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد تا به سرعت یاد بگیرند و از جاوا اسکریپت استفاده کنند و در زمان و تلاش صرفه‌جویی کنند.

با این حال، محدودیت‌هایی برای توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت به خصوص در کارهای فشرده CPU وجود دارد. همان‌طور که بیان کردیم جاوا اسکریپت تک‌رشته‌ای است، به این معنی که فقط می‌تواند یک کار را در یک زمان اجرا کند. این قابلیت باعث می‌شود جاوا اسکریپت برای برنامه‌هایی که نیاز به پردازش سنگین دارند، خیلی مناسب نباشد زیرا نمی‌تواند به طور کامل از چند رشته‌ای CPU و سایر بهینه‌سازی‌های عملکرد استفاده کند. در چنین مواردی، زبان‌هایی مانند C++‎ که قابلیت‌های کنترل و تنظیم عملکرد بیشتری را ارائه می‌دهند، ممکن است مناسب‌تر باشند.

آیا جاوا اسکریپت زبان بک‌ اند مناسبی برای پروژه‌ های توسعه وب است؟

تعیین اینکه کدام زبان برنامه نویسی برای نیازهای توسعه مناسب است به عوامل مختلفی بستگی دارد. در حالی که جاوا اسکریپت، به ویژه با استفاده از Node.js، در سال‌های اخیر محبوبیت پیدا کرده است، در عین حال امکان دارد انتخاب مناسبی برای پروژه خاصی نباشد. در نهایت، تصمیم باید بر اساس نیازها و اهداف خاص پروژه اتخاذ شود.

در ادامه چند نکته آورده شده است که باید هنگام توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت در نظر گرفته شود:

• آشنایی: اگر کاربران و تیم توسعه‌دهنده‌ قبلاً به جاوا اسکریپت مسلط باشند، استفاده از این زبان برای بک‌اند می‌تواند سودمند باشد.
• عملکرد: در حالی که جاوا اسکریپت می‌تواند در سناریوهای خاصی کارایی داشته باشد، ممکن است بهترین انتخاب برای وظایف یا برنامه‌هایی که منابع فشرده دارند یا برنامه‌هایی که نیاز به عملیات محاسباتی فشرده دارند، نباشد. در چنین مواردی، زبان‌های دیگری مانند پایتون، جاوا یا سی پلاس پلاس ممکن است مناسب‌تر باشند.
• اکوسیستم و کتابخانه‌ها: جاوا اسکریپت دارای اکوسیستم وسیعی از کتابخانه‌ها، فریمورک‌ها و ابزارهایی است که می‌توانند سرعت توسعه را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهند. اگر پروژه نیاز به نمونه‌سازی سریع دارد یا کاربر می‌خواهد از کتابخانه‌های جاوا اسکریپت موجود استفاده کند، توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت گزینه مناسبی خواهد بود.
• مقیاس‌پذیری: الزامات مقیاس‌پذیری پروژه یکی از عوامل مهم استفاده از جاوا اسکریپت برای توسعه بک‌اند است. در حالی که Node.js به عنوان نوعی زمان اجرای جاوا اسکریپت سمت سرور، به قابلیت‌هایی مانند مقیاس‌پذیری و توانایی مدیریت تعداد زیادی از اتصالات هم‌زمان شناخته شده است، امکان دارد بهترین انتخاب برای هر سناریوی مقیاس‌پذیری نباشد. عواملی مانند پیچیدگی برنامه، ترافیک مورد انتظار و ملاحظات معماری باید در نظر گرفته شوند.
• یکپارچه‌سازی: اگر پروژه شامل ادغام با سایر سیستم‌ها یا APIهایی است که بهتر به وسیله زبان دیگری پشتیبانی می‌شوند، امکان دارد انتخاب آن زبان برای قسمت بک‌اند کار منطقی‌تر باشد.
• همکاری تیمی: پویایی و تخصص تیم توسعه یکی دیگر از عواملی است که هنگام توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت باید در نظر گرفت. اگر تیم کاری قبلاً تجربه توسعه سمت بک‌اند با زبان خاصی را دارد یا اگر منابع فراوان و پشتیبانی جامعه برای زبان دیگری در دسترس است، امکان دارد استفاده از زبان های دیگر منتطقی تر باشد.

در نهایت، هیچ پاسخی قاطع و دقیقی برای انتخاب بهترین زبان توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت وجود ندارد و در این رابطه باید الزامات پروژه به صورت کاملاً تخصصی ارزیابی و بررسی شوند.

سخن پایانی

جاوا اسکریپت نوعی زبان برنامه نویسی همه‌کاره است که امکان ایجاد محتوای پویا، کنترل چندرسانه‌ای، ساخت انیمیشن و قابلیت‌های مختلف دیگر را فراهم می‌کند. قبلاً این زبان عمدتاً به عنوان نوعی زبان برای توسعه سمت مشتری شناخته می‌شد ولی امروزه جاوا اسکریپت به نوعی زبان کامل تبدیل شده و می‌تواند در توسعه بک‌اند نیز به کار گرفته شود که این کار با استفاده از محیط‌های زمان اجرا و فریمورک‌ها امکان‌پذیر شده است.

در مطلب فوق از مجله فرادرس مفاهیم توسعه بک‌ اند با جاوا اسکریپت به صورت تخصصی بررسی شد. در مطلب بالا در کنار ذکر مفاهیم پایه و کاربردی توسعه بک‌اند، روش‌های استفاده از جاوا اسکریپت در سمت بک‌اند، مزایا و معایب استفاده از این زبان برای برنامه نویسی سمت سرور، فناوری‌ها و فریمورک‌های موجود برای انجام این کار و غیره مورد بررسی قرار گرفت. به امید اینکه مطلب فوق برای کاربران عزیز مجله مفید بوده باشد.