نیستاتین به عنوان یک ضدقارچی از گروه پلی‌آنتیبیوتیک‌ها به شمار می‌رود و به عنوان یکی از داروهای کلیدی در مقابله با عفونت‌های قارچی پوستی و مخاطی به کار می‌رود. این دارو از گونه‌های قارچی خاصی به دست می‌آید و معتبرترین گزینه درمانی برای این نوع عفونت‌ها به شمار می‌رود. همچنین برخی از اشکال دارویی این دارو در دهان، واژن، گوش و دیگر اعضای داخلی بدن با نسخه پزشک استفاده می‌شود. در این مقاله، به معرفی داروی Nystatin، تاریخچه کشف و توسعه آن، ساختار شیمیایی، مکانیسم عمل و کاربردهای متعدد در درمان عفونت‌های قارچی در سطح پوست و مخاطی پرداخته خواهد شد.

اشکال دارویی نیستاتین

1. پودر خوراکی 100000 واحد در گرم
2. سوسپانسیون خوراکی 100000 واحد در میلی لیتر
3. قرص خوراکی 500000 واحد
4. کپسول 500000 واحد و 1,000,000 واحد
5. قطره

موارد مصرف داروی نیستاتین

نیستاتین برفک دهان، عفونت قارچی یا مخمری در دهان را درمان می‌کند. این دارو به گروهی از داروها به نام ضد قارچ تعلق دارد و عفونت‌های ناشی از باکتری یا ویروس را درمان نمی‌کند. همچنین این دارو توسط پزشک برای کاربردهای دیگر در بدن استفاده می‌شود.

آثار فارماکولوژیک و مکانیسم اثر داروی Nystatin

مکانیسم عمل این دارو استرول‌ها را در غشای سلولی قارچ متصل می‌کند، نفوذپذیری را تغییر و در نتیجه باعث نشت محتویات سلولی می‌شود. جذب خوراکی این دارو ضعیف بوده و شروع تسکین علائم کاندیدیازیس دهانی 24-72 ساعت صورت می‌گیرد. در آخر نیز از طریق مدفوع (به عنوان داروی بدون تغییر) دفع می‌شود.

مقدار مصرف داروی Nystatin

داروی نیستاتین (Nystatin) تنها برای پوست بدن کاربرد داشته و مصرف قرص و کپسول این دارو بر روی پوست تاثیرگذار است. قبل از استفاده (موضعی) محل استفاده پوست را به خوبی شستشو داده و سپس خشک کنید. این دارو را طبق دستور پزشک، معمولاً 2 یا 3 بار در روز روی پوست آسیب دیده بمالید. دوز و طول درمان بستگی به نوع عفونت تحت درمان دارد. اشکال دارویی مختلف نیستاتین را طبق نسخه پزشک مصرف کنید، مصرف بیش از اندازه سرعت بهبودی شما را افزایش نداده و تنها سبب عوارض جانبی خواهد شد.

زمان مصرف نیستاتین

قبل از مصرف داروی نیستاتین، اطلاعات دارویی از جمله موارد مصرف، مقدار و زمان مصرف موجود بر روی بسته‎‌بندی را بررسی کنید. پس از استفاده از این دارو، دست‌های خود را بشویید مگر اینکه از این دارو برای درمان دست‌ها استفاده کنید. ناحیه مورد نظر را نپوشانید و اجازه دهید با هوا تماس داشته باشد، مگر اینکه پزشک دستور دیگری به شما دهد. اگر در ناحیه پوشک برای نوزاد استفاده می‌شود، از پوشک تنگ یا شلوار پلاستیکی استفاده نکنید. مصرف این دارو را تا اتمام مقدار کامل تجویز شده ادامه دهید، حتی اگر علائم پس از چند روز ناپدید شوند. قطع زودهنگام دارو ممکن است منجر به بازگشت عفونت شود.

طریقه مصرف نیستاتین

1. کاندیدیاز اوروفارنکس (سوسپانسیون خوراکی)، 400000-600000 واحد هر 6 ساعت به صورت خوراکی چند دقیقه در دهان بچرخانید و سپس قورت دهید.
2. کاندیدیازیس روده (قرص خوراکی)، 500,000-1,000,000 واحد هر 8 ساعت به صورت خوراکی استفاده می‌شود. پودر این دارو 1/4 تا 1/8 نیز قاشق چایخوری در 1/2 فنجان آب (500,000-1,000,000 واحد) به صورت خوراکی هر 8 ساعت استفاده می‌شود.
3. عفونت‌های قارچی مهاجم (یتیم) نیستاتین لیپوزومی برای درمان عفونت‌های قارچی مهاجم توسط پزشکان تجویز می‌شود.
4. کاندیدیاز اوروفارنکس (نوزادان نارس) 100000 واحد به صورت خوراکی هر 6 ساعت به صورت تعلیق رنگ در فرورفتگی‌های دهان، در نوزادان 200000 واحد به صورت خوراکی هر 6 ساعت (100000 واحد در هر طرف دهان) مصرف می‌شود. همچنین برای کودکان (سوسپانسیون خوراکی)، 400000-600000 واحد به صورت خوراکی هر 6 ساعت چند دقیقه در دهان بچرخانید و سپس قورت دهید.
5. کاندیدیازیس روده در کودکان (قرص خوراکی)، 500,000 واحد – 1,000,000 واحد هر 8 ساعت تجویز می‌شود. پودر این دارو (Nystatin) نیز 1/8 تا 1/4 قاشق چایخوری در 1/2 فنجان آب (500,000-1,000,000 واحد) هر 8 ساعت به صورت خوراکی مصرف شود.

موارد احتیاط

قبل از مصرف داروی نیستاتین، اگر به آن یا سایر ترکیبات دارو حساسیت یا آلرژی دارید، از مصرف خودداری کنید. این دارو ممکن است حاوی مواد غیرفعالی باشد که می‌تواند باعث واکنش‌های آلرژیک یا مشکلات دیگر شود. در صورت داشتن سوابق پزشکی از جمله مشکلات پوستی خاص، اگزما، عفونت یا قارچ در نزدیکی ناحیه مورد نظر و… با پزشک مشورت کنید. این دارو در زنان باردار تنها با نسخه و تایید پزشک قابل استفاده است، از مصرف بی‌رویه و بدون نسخه تمام داروها در دوران بارداری و شیردهی پرهیز کنید.

1. قبل از استفاده از نیستاتین (Nystatin)، اگر به آن و هر داروی دیگر یا هر یک از ترکیبات موجود در قرص یا سوسپانسیون نیستاتین حساسیت دارید، به پزشک و داروساز خود اطلاع دهید. از داروساز خود لیستی از مواد تشکیل دهنده را بخواهید تا در صورت نیاز پزشک نسخه را تغییر دهد.
2. در صورتی که از مکمل‌ها یا داروهای شیمیایی و گیاهی خاصی استفاده می‌کنید، با پزشک در رابطه با موارد تداخل و خطرات مشورت کنید. اگر باردار هستید، قصد بارداری دارید یا در حال شیردهی هستید به پزشک خود اطلاع دهید.
3. بعد از اتمام نسخه، به پزشک مراجعه کنید تا ارزیابی و بررسی‌های لازم را انجام داده و در صورت نیاز داروهای دیگر را تجویز کند.
4. پس از حمام یا شستشوی محل مورد نظر، اطمینان حاصل کنید که محل خشک شده و سپس اقدام به مصرف دارو کنید. البته این مورد مربوط به اشکال موضعی بوده و ربطی به اشکال خوراکی (po) ندارد.
5. برای کمک به جلوگیری از عفونت مجدد، لباس‌های پنبه‌ای تازه شسته شده (نه مصنوعی) بپوشید. اگر زخم یا تاول‌هایی دارید که به درستی بهبود نمی‌یابند، به پزشک اطلاع دهید. اگر پس از قطع مصرف این دارو عفونت پوستی شما عود کرد، با پزشک خود تماس بگیرید.
6. اگر از این دارو برای خارش جوک استفاده می‌کنید، از لباس‌های زیری که چسبان هستند یا از الیاف مصنوعی مانند ابریشم مصنوعی یا پلاستیکی ساخته شده‌اند، استفاده نکنید. در عوض، لباس زیر گشاد و نخی بپوشید و بعد از استحمام ناحیه را کاملا خشک کنید.
7. اگر از این دارو برای درمان پای ورزشکاران استفاده می‌کنید، پس از حمام کردن، پاها را به خصوص بین انگشتان پا به دقت خشک کنید. جوراب‌های ساخته شده از پشم یا مواد مصنوعی مانند ابریشم مصنوعی یا نایلون را نپوشید. جوراب نخی تمیز بپوشید و حداقل روزی یکبار آن را عوض کنید.

موارد منع مصرف نیستاتین

1. حساسیت مفرط

عوارض جانبی داروی نیستاتین (Nystatin)

اسهال، دل درد، حالت تهوع، واکنش حساسیت مفرط، سندرم استیونز-جانسون، استفراغ و… برخی از عوارض جانبی داروی نیستاتین (Nystatin) می‌باشد. همچنین بر طبق برخی گزارشات پس از بازاریابی، این دارو سبب حالت تهوع، استفراغ و اسهال و برخی واکنش‌های پوستی آلرژیک شده است. در صورتی که بعد از قطع دارو عوارض جانبی شما ادامه یافت یا بدتر شد، به پزشک یا داروساز خود اطلاع دهید.

1. اسهال
2. حالت تهوع
3. دل درد
4. استفراغ
5. درماتیت تماسی
6. سندرم استیونز-جانسون
7. واکنش‌های حساسیت مفرط

تداخل دارویی نیستاتین

تداخلات دارویی ممکن است نحوه عملکرد داروهای شما را تغییر یا خطر عوارض جانبی جدی را افزایش دهد. قبل از مراجعه به پزشک لیستی از داروهای شیمیایی و گیاهی مورد استفاده خود تهیه کرده و به وی نشان دهید. بدون مشورت با پزشک دوز مصرفی خود را کاهش، افزایش یا قطع نکنید. همچنین بر روی محل استفاده این دارو، از داروی دیگر استفاده نکنید (مگر با دستور پزشک). تداخل دارویی خطرناکی از این دارو گزارش نشده است، با این حال از مصرف آن با داروهای دیگر باید اجتناب نمود.

مصرف داروی نیستاتین (Nystatin) در دوران بارداری و شیردهی

نیستاتین (Nystatin) یک داروی ضد قارچ است که به صورت موضعی برای درمان عفونت‌های قارچی پوست و دهان استفاده می‌شود. این دارو همچنین به صورت خوراکی برای درمان عفونت‌های قارچی روده و واژن استفاده می‌شود. مصرف نیستاتین در بارداری معمولاً بی‌خطر است. این دارو به طور گسترده‌ای در دوران بارداری مطالعه شده است و هیچ مدرکی مبنی بر افزایش خطر نقص مادرزادی یا سایر عوارض بارداری وجود ندارد. با این حال، بهتر است قبل از مصرف هرگونه دارویی در دوران بارداری با پزشک خود مشورت کنید.

شرایط نگهداری داروی Nystatin

داروی نیستاتین بسته به اشکال دارویی باید در دمای اتاق و دور از نور نگهداری شود. همچنین مهم است که تمام داروها را از دید و دسترس کودکان دور نگه دارید، زیرا بسیاری از اشکال دارویی (مانند قرص‌های هفتگی و قطره‌های چشمی، کرم‌ها، چسب‌ها و استنشاق‌ها) در برابر کودک مقاوم نیستند و کودکان خردسال می‌توانند آن‌ها را به راحتی باز کنند. داروهای غیر ضروری باید به روش‌های خاصی دور ریخته شوند تا اطمینان حاصل شود که حیوانات خانگی، کودکان و سایر افراد نمی‌توانند آن‌ها را مصرف کنند.

کلام آخر داروی نیستاتین

همان طور که در این مقاله از مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز گفتیم، داروی نیستاتین به عنوان یک داروی بسیار مؤثر و اساسی در درمان عفونت‌های قارچی پوستی و مخاطی به نتایج مهمی رسیده است. در کل، نیستاتین به عنوان یک ابزار مؤثر در مقابله با عفونت‌های قارچی پوستی و مخاطی مورد تأیید قرار گرفته و تحقیقات بیشتر در این زمینه می‌تواند به توسعه و بهبود روش‌های درمانی این نوع عفونت‌ها کمک کند. با این حال، توصیه می‌شود که همواره مشورت با پزشک متخصص و رعایت دستورات پزشکی در مصرف این دارو را رعایت کنید.

منبع سایت: Medscape