در طول دهه گذشته، استفاده از اینترنت چندین برابر شده است. به‌طوری‌که در حال حاضر بیش از ۵ میلیارد کاربر، یعنی بیش از نیمی از جمعیت جهان از آن استفاده می‌کنند. همچنین تعداد وب‌سایت‌ها، بازی‌ها و انواع اپلیکیشن‌ها نیز به‌طور پیوسته افزایش پیدا کرده است. تمامی این برنامه‌ها و پلتفرم‌ها از ایده‌ای شروع و به‌وسیله زبان‌های برنامه‌نویسی به واقعیت تبدیل شده‌اند. اگر ایده‌ای در سر داریم که می‌تواند به یک اپلیکیشن مفید تبدیل شود یا حتی قصد راه‌اندازی کسب و کار خود را در این حوزه داشته باشیم، در هر صورت، یادگیری یک زبان برنامه‌نویسی، نخستین گامی است که می‌بایست برداریم. در این مطلب از مجله فرادرس به زبان ساده به شما می‌گوییم که ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی به چه صورتی می‌تواند باشد.

ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی چگونه است؟

در پاسخ به این سوال که ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی به چه صورتی است، می‌توانیم بگوییم که این موضوع تا حد زیاد به عوامل گوناگونی نظیر حوزه‌ای که در آن فعالیت می‌کنیم، سیستم عاملی که اپلیکیشن نوشته شده قرار است روی آن اجرا شود و بسیاری موارد دیگر وابسته است.

حوزه های گوناگون برنامه نویسی

از آنجا که برنامه‌نویسی، حوزه گسترده‌ای را شامل می‌شود و هر یک نیز دارای زیر مجموعه‌هایی هستند در ادامه، برخی از این موارد را برای آشنایی بیشتر، فهرست کرده‌ایم.

• طراحی و توسعه وب: این حوزه، ۲ شاخه توسعه فرانت‌اند و توسعه بک‌اند را در بر می‌گیرد که به پیاده‌سازی رابط کاربری برنامه وب‌محور و اجرای منطق و عملکرد آن می‌پردازند.
• ساخت اپلیکیشن‌های تلفن همراه: با فراگیر شدن گوشی‌های هوشمند تلفن همراه، اپلیکیشن‌های گوناگونی برای این دستگاه‌ها نوشته می‌شوند که هر یک به حل مسائل خاصی می‌پردازند. این برنامه‌ها می‌توانند برای سیستم عامل‌های گوناگون گوشی هوشمند نظیر اندروید، iOS و غیره توسعه داده شوند.
• توسعه بازی‌های رایانه‌ای: این حوزه با استفاده از موتورهای بازی‌سازی به ساخت بازی‌های رایانه‌ای می‌پردازد.
• ساخت نرم‌افزارهای کاربردی: هدف، توسعه برنامه‌هایی برای سیستم‌عامل‌های گوناگون نظیر مایکروسافت ویندوز، لینوکس و macOS است.
• پیاده‌سازی اپلیکیشن‌های هوش مصنوعی و یادگیری ماشین: حوزه هوش مصنوعی و یادگیری ماشین از موضوعات بسیار کاربردی و درحال رشد علوم کامپیوتر هستند که اپلیکیشن‌های آن می‌توانند برایمان بسیار مفید باشند.
• توسعه برنامه‌های علم داده و داده کاوی: این حوزه‌ها که مرتبط با آمار و علوم کامپیوتر هستند، از داده‌های موجود استفاده می‌کنند تا بینش‌های مفیدی را استخراج و در اختیارمان قرار دهند.
• برنام‌نویسی ربات و اتوماسیون در صنعت: این حوزه به رباتیک و حذف مداخلات انسانی به‌وسیله خودکارسازی سیستم‌ها می‌پردازد. کنترل این وسیله‌ها نیازمند برنامه‌های مخصوص به‌خود است.

این فهرست می‌تواند بسیاری موارد دیگر را نیز در بر بگیرد. هر کدام از این شاخه‌ها نیز به طور معمول زبان ‌یا زبان‌های برنامه نویسی خاصی را شامل می‌شوند که ما را بهتر به هدف و حل مسئله مورد نظر می‌رساند. با این حال، زبان‌های برنامه‌نویسی دارای مفاهیم پایه‌ای مشترکی هستند که درک این اصول، یادگیری زبان مورد نظر را برایمان ساده‌تر می‌کند.

مفاهیم پایه ای زبان های برنامه نویسی

تنها برخی از این مفاهیم مشترک را در ادامه آورده‌ایم که اساس هر زبانی را تشکیل می‌دهند.

در این نوشتار وارد جزئیات مربوط به این اصول پایه‌ای نشده‌ایم، اما آموزش رایگان اصول و مبانی برنامه‌نویسی در فرادرس می‌تواند اطلاعات مفید و بسیار زیادی را در این باره در اختیار شما قرار دهد.

ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی فرانت اند چیست؟

توسعه «فرانت‌اِند» (Front-End) به‌عنوان یکی از شاخه‌های طراحی و «توسعه وب» (Web Development)، با ساخت وب‌سایت‌ها و وب‌اپلیکیشن‌های تعاملی و جذاب – از نظر بصری – طراحی‌هایی که در ذهن داریم را به واقعیت تبدیل می‌کند. این حوزه با ترکیب مهارت‌های فنی و همچنین خلاقیت، به ما امکان می‌دهد تا به ایده‌هایمان عینیت ببخشیم.

فناوری‌ها به سرعت در حال پیشرفت هستند و حوزه توسعه فرانت‌اند نیز، پیوسته در حال رشد است. از این نظر فرصت‌های زیادی برای رشد و یادگیری مستمر فراهم می‌کند. اگر به طراحی علاقه‌مند هستید و اشتیاق حل مسئله را در خود حس می‌کنید، توسعه فرانت‌اند می‌تواند گزینه‌ای مناسب در مسیر شغلی شما باشد.

زبان‌هایی که در حوزه فرانت‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرند به برنامه‌نویس امکان می‌دهند تا هر موردی را ایجاد کنند که به‌وسیله کاربران وب‌سایت یا وب‌اپلیکیشن لمس، مشاهده یا تجربه می‌شود. در ادامه برخی از زبان‌های مهم توسعه فرانت‌اند را برای علاقه‌مندان به این حوزه توضیح داده‌ایم.

زبان نشانه گذاری HTML

«زبان نشانه‌گذاری اچ تی ام ال» (HyperText Markup Language | HTML)، یکی از زبان‌های اصلی به منظور تولید صفحات وب است. به‌کارگیری این زبان در توسعه فرانت‌اند، به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد تا ساختار و محتوای وب‌سایت یا وب اپلیکیشن را تعریف کنند. بنابراین اولین زبان انتخابی برای یادگیری در حوزه فرانت‌اند می‌تواند HTML باشد.

عناصر یا به اصطلاح تگ‌های HTML، مواردی مانند آنچه در ادامه آورده‌ شده را تعیین می‌کنند.

• عناوین
• پاراگراف‌ها
• فهرست‌ها
• لینک‌ها
• تصاویر
• و دیگر عناصری که ساختار صفحات وب را تشکیل می‌دهند.

زبان HTML علیرغم پیشرفت‌های گسترده و مداوم فناوری‌های وب، همچنان به‌عنوان یکی از ارکان اصلی صنعت توسعه وب محسوب می‌شود. با وجود اینکه فناوری‌های نوین، قابلیت‌های توسعه وب را بهبود می‌دهد، HTML همچنان به‌عنوان یک پایه و فوندانسیون برای این موارد به‌شمار می‌رود.

زبان استایل دهی CSS

زبان استایل‌دهی CSS یا «شیوه نامه آبشاری» (Cascading Style Sheets | CSS)، زبانی است که برای توصیف ظاهر و طرح‌بندی سند HTML به‌کار می‌رود. CSS در واقع، «چیدمان» (لِی‌اوت | Layout)، رنگ‌ها، فونت‌ها، و سایر مؤلفه‌های بصری وب‌سایت یا وب اپلیکیشن را کنترل می‌کند.

این زبان با فراهم کردن امکان جداسازی ساختار و محتوای توصیف شده با HTML، از نمایش بصری سایت برای برنامه‌نویسان، نگهداری و به‌روزرسانی ظاهر وب‌سایت را تسهیل می‌کند.

با پیچیده‌شدن وب به لحاظ بصری، CSS نقش اساسی‌تری در توسعه فرانت‌اند پیدا کرده است. به لطف وجود توانایی CSS در کنترل عناصر بصری متعدد، اکنون می‌توانیم تا صفحات وب و همچنین وب اپلیکیشن‌های پیچیده‌ و با استایل‌های متعدد را ایجاد کنیم. بنابراین یادگیری CSS را می‌توانیم به‌عنوان انتخاب بعدی برای یادگیری در نظر بگیریم.

زبان جاوا اسکریپت برای فرانت اند

زبان اسکریپتی جاوا اسکریپت (JS)، زبانی سطح بالا است که به‌طور گسترده‌ای در توسعه فرانت‌اند مورد استفاده قرار می‌گیرد. این زبان، رفتار پویا و تعامل‌پذیری را برای وب‌سایت‌ها و وب اپلیکیشن‌ها فراهم می‌کند تا از این طریق، جذاب و کاربر پسندتر شوند. جاوا اسکریپت می‌تواند جلوه‌های (افکت‌های) بسیاری همچون اعتبارسنجی فرم‌های HTML، انیمیشن‌ها، به‌روزرسانی‌های پویای صفحه وب بدون نیاز به رفرش صفحه را ایجاد کند.

جاوا اسکریپت به یکی از ابزارهای جدایی‌ناپذیر برای توسعه‌دهندگان فرانت‌اند تبدیل شده است. چنان‌که با پویایی و پیچیده‌تر شدن وب، اهمیت آن نیز افزایش می‌یابد. با ظهور «اپلیکیشن‌های تک صفحه‌ای» (Single-Page Applications | SPA) و سایر جهت‌مندی‌های (ترندهای) مدرن توسعه وب، جاوا اسکریپت نیز به‌خاطر تنوع عملکردی، استفاده آسان و فراگیر بودن، مهارتی ضروری برای برنامه‌نویسان فرانت‌اند تبدیل شده است. پس از یادگیری CSS و HTML توصیه می‌شود تا به یادگیری JS بپردازیم.

در ادامه، فریمورک‌هایی از جاوا اسکریپت معرفی می‌کنیم که می‌توان برای ادامه مسیر یادگیری توسعه فرانت‌اند، انتخاب و مورد استفاده قرار گیرند.

کتابخانه جاوا اسکریپتی ری اکت

«ری‌اکت» (React) یکی از کتابخانه‌های محبوب جاوا اسکریپت است که برای ساختن رابط‌های کاربری (یا UI) مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کتابخانه که به‌وسیله Meta توسعه داده شده، به کاربران امکان می‌دهد تا عناصر (کامپوننت‌های) UI ماژولاری را ایجاد و وضعیت اپلیکیشن‌هایشان را به‌طور مؤثری مدیریت کنند.

از فواید به‌کارگیری «ری‌اکت جی اس» می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• معماری ماژولار قابل استفاده مجدد، که ساخت و نگهداری اپلیکیشن‌های بزرگ و پیچیده را تسهیل می‌کند.
• موتور رندرینگ کارآمد، که به‌روزرسانی‌های سریع و راحت رابط کاربری را امکان‌پذیر می‌کند.

فریمورک جاوا اسکریپتی ویو

«ویو» (Vue.js)، فریمورکی اوپن سورس از جاوا اسکریپت است که برای ساخت رابط‌های کاربری و SPA-ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کتابخانه توسط آقای «ایوان یو» ایجاد و به‌وسیله کامیونیتی بزرگی از توسعه‌دهندگان نگهداری می‌شود. Vue به‌خاطر ویژگی‌هایی نظیر سادگی، انعطاف و کارایی شناخته شده است. این فریمورک، روشی واکنش‌پذیر و قابل ترکیب را برای ایجاد رابط‌های کاربری استفاده می‌کند که ساخت کامپوننت‌های ماژولار و قابل استفاده مجدد را امکان‌پذیر می‌سازد.

«ویو» برای افرادی که به‌تازگی پا در مسیر توسعه فرانت‌اند گذاشته‌اند، به‌دلیل منحنی یادگیری ملایم، به انتخاب محبوبی تبدیل شده است. علیرغم جوان بودن آن در مقایسه با سایر فریمورک‌های فرانت‌اند، Vue دارای طرفداران زیاد و اکوسیستمی نیرومند است که همچنان به محبوبیت آن افزوده می‌شود.

فریمورک جاوا اسکریپتی انگولار

فریمورک Angular به‌وسیله گوگل توسعه یافته است و مجموعه‌ای جامع از ابزارهای ساخت وب‌اپلیکیشن‌های مقایس‌پذیر و قابل نگهداری را برایمان فراهم می‌کند. در ادامه، نمونه‌ای از این ابزارها را آورده‌ایم.

• «زبان قالب» (Template Language) قوی
• سیستم «پیوند داده‌ها» (Data Binding) واکنشی
• معماری ماژولار

معماری کامپوننت‌محور انگولار به دولوپر‌ها امکان می‌دهد تا کامپوننت‌های رابط کاربری ماژولار بسازند و وضعیت اپلیکیشن‌های خود را به روشی سازمان‌یافته و قابل نگهداری مدیریت کنند. Angular همچنین با فراهم کردن مجموعه‌ای غنی از امکانات برای آزمایش و پیاده‌سازی وب اپلیکیشن‌ها، به راهکاری کامل برای توسعه فرانت‌اند تبدیل شده است.

علیرغم بعضی انتقاداتی که به کارایی و منحنی یادگیری آن وارد است، انگولار همچنان به‌عنوان فریمورکی پرکاربرد و محبوب در جامعه توسعه‌دهندگان فرانت‌اند به‌شمار می‌رود.

سوئیفت

زبان برنامه‌نویسی Swift توسط اَپل توسعه داده شده است. این زبان سینتکسی نوین، ویژگی‌های امنیتی و عملکرد سریعی دارد. به‌همین دلیل به انتخاب محبوبی برای توسعه اپلیکیشن‌های کاربر پسند، امن و کارآمد برای پلتفرم‌های اپل تبدیل شده است. طراحی سوئیفت به‌گونه‌ای است تا خواندن و نوشتن کدهای‌ آن آسان باشد. این ویژگی، باعث شده تا Swift به انتخابی عالی برای برنامه‌نویسان مبتدی و همچنین افراد باتجربه تبدیل شود. خصوصیاتی نظیر مدل ساده مدیریت حافظه، «شمارش خودکار رفرنس‌ها» (Automatic Reference Counting)، سوئیفت را به زبانی امن و مطمئن برای توسعه اپلیکیشن‌ها تبدیل کرده است.

با وجود اینکه Swift، بیشتر برای توسعه اپلیکیشن‌های بومی پلتفرم‌های اپل به‌کار می‌رود اما زبان همه فن حریفی است که کامیونیتی در حال رشد دارد و ممکن است در آینده برای توسعه سایر اپلیکیشن‌ها نیز مورد استفاده قرار گیرد.

همان‌طور که اشاره کردیم سوئیفت می‌تواند برای توسعه فرانت‌اند و همچنین بک‌اند اپلیکیشن‌های اپل مورد استفاده قرار گیرد. با استفاده از فریمورک SwiftUI می‌توانیم رابط کاربری اپلیکیشن‌ها روی پلتفرم‌های iOS ،macOS ،tvOS ،watchOS و visionOS را توسعه دهیم.

ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی بک اند چیست؟

توسعه «بک‌اِند» (Backend) که با نام توسعه سمت سرور نیز شناخته می‌شود، مسئولیت پردازش، ذخیره و بازیابی داده‌ها را بر عهده دارد. توسعه بک‌اند، منطق معماری سمت سرور ، یکپارچه‌سازی پایگاه‌های داده و توسعه API-ها و وب‌سرویس‌‌ها را نیز مدیریت می‌کند تا مطمئن شود که سمت کلاینت وب‌سایت یا وب اپلیکیشن به‌طرز مناسبی کار می‌کند.

توسعه بک‌اند با به‌کارگیری زبان‌های برنامه‌نویسی و فریمورک‌ها، مواردی همچون ساخت، محافظت و نگهداری از معماری پیچیده سمت سرور و همچنین محافظت از داده‌ها در مقابل حمله‌ها و دسترسی‌های غیر مجاز را انجام می‌دهد. افزون بر این، مطمئن می‌شود که هنگام مدیریت درخواست‌ها، پردازش دقیق و بهینه داده‌ها و ارسال پاسخ مناسب به فرانت‌اند، بک‌اند به درستی با فرانت‌انت همگام شده است.

هر یک از زبان‌های موجود برای توسعه بک‌اند، مزیت و معایب خاص خود را دارد. در کل، بهترین زبان باید بتواند جوابگوی خصوصیات پروژه، زمان‌بندی، توزیع هزینه‌ها و توانایی‌های موجود باشد.

زبان جاوا اسکریپت برای بک اند

جاوا اسکریپت، زبانی سطح بالا ، مستقل از پلتفرم، همه‌منظوره و سَبُک‌وزن‌ است که این خصوصیات، آن را به زبان برنامه‌نویسی ایده‌آل برای توسعه بک‌اند تبدیل کرده‌است. افزون بر این، JS قابلیت‌های آورده‌ شده در ادامه را نیز در اختیارمان قرار می‌دهد.

• «چندنخی» (Multithreading) برای درخواست‌های همزمان
• «نوع‌دهی پویا» (Dynamic Typing)
• پشتیبانی بسیار قوی کامیونیتی
• اعتبارسنجی سمت کلاینت
• پایداری
• امنیت
• توسعه «فول‌استک» (Full-Stack)

و بسیاری قابلیت دیگر که در ادامه آورده‌ایم.

• زبان برنامه‌نویسی «شی‌گرا» (Object-Oriented)، استفاده مجدد از کدهای نوشته شده را تسهیل می‌کند.
• «مشارکت‌پذیری» یا «قابلیت همکاری» (Interoperability)، به این معنی که توسعه‌دهندگان می توانند آن را با هر زبان دیگری تلفیق کنند.
• مواردی نظیر برنامه‌نویسی «ناهمگام» (Asynchronous) و مقیاس‌پذیری آسان زیر بار بسیار شدید را در اختیارمان قرار می‌دهد.
• فرایند کامپایل و اجرای آن روی سرور انجام می‌شود که کارایی بالایی را به‌دنبال خواهد داشت.
• دارای فریم‌ورک‌های محبوب بک‌اند نظیر Node.js ،Express.js و Meteor.js است.

زبان اس کیو ال برای پایگاه داده

«زبان پرس و جوی ساخت‌یافته» (Structured Query Language) یا به اختصار SQL، در واقع زبانی برای کوئری (یا پرس و جو) است که روش مطمئنی را برای دستکاری (مدیریت) بک‌اند اپلیکیشن ما به منظور کارایی با سطح بالا ارائه می‌دهد.

سینتکس SQL و مجموعه‌ای از امکانات، توسعه بهینه بک‌اند را امکان‌پذیر می‌کند و همچنین در مدیریت مجموعه داده‌های بزرگ ما را یاری می‌دهد.

برای تحقق یافتن سودمندی SQL، در بک‌اند نیاز به پایگاه‌های داده‌ای نظیر PostgreSQL ،SQLite MySQL یا غیره داریم.

برخی از نکات مربوط به این زبان را در ادامه آورده‌ایم.

• برای اطمینان از مقیاس‌پذیری و مدیریت حجم زیادی از داده‌ها و همچنین ترافیک، گزینه ایده‌آلی محسوب می‌شود.
• مشکلات مربوط به انسجام و «افزونگی» (Duplication) وجود ندارد. داده‌ها، دقیق، بدون خطا و سازگار می‌مانند.
• سازگاری سینتکس که پل‌زنی به سایر پایگاه‌های داده‌ای رابطه‌ای را ساده می‌کند.
• قابلیت‌های امنیتی درونی نظیر رمزگذاری‌ داده‌ها، احراز هویت کاربران و مدیریت دسترسی را فراهم می‌کند.
• به‌دلیل توانایی پردازش سریع پرس و جوهای پیچیده، عملکردی سریعی از خود نشان می‌دهد.

زبان برنامه نویسی پایتون

زبان رایگان و اوپن سورس پایتون، نامِ آشنای دیگری در فضای توسعه بک‌اند محسوب می‌شود.

پایتون اغلب به‌دلیل منحنی یادگیری کوتاه، ارائه ابزارهای توسعه، کتابخانه‌ها و فریمورک‌های کارآزموده‌ای برای توسعه بک‌اند نظیر «جنگو» (Django)، Robot و «فلسک» (Flask)، ماهیت فراگیر آن، محبوبیت چشمگیری پیدا کرده است و گزینه‌ای مناسب برای کاربردهایی نظیر مدل‌سازی ۳-بُعدی، پردازش تصویر، امنیت کامپیوتری و غیره به‌شمار می‌رود.

برخی از نکات مربوط به این زبان را در زیر آورده‌ایم.

• زبان برنامه‌نویسی پایتون دارای سینتکسی واضح، خوانا و قابل فهم است و همچنین یادگیری به‌نسبت ساده‌ای دارد.
• توسعه‌دهنده‌ای فعال است که فریمورک‌ها و کتابخانه‌های گسترده‌ای دارد.
• پایتون زبان همه فن حریفی است. به همین دلیل برای محاسبات علمی، تحلیل داده‌ها و یادگیری ماشین هم می‌تواند به‌کار گرفته شود.
• پایتون قابلیت مقیاس‌پذیری بالایی دارد و این مورد بدون کاهش کارآمدی انجام می‌شود.
• پایتون با سایر زبان‌ها و فناوری‌ها به‌خوبی قابل تلفیق و یکپارچه‌سازی است.

زبان برنامه نویسی جاوا

جاوا زبان بک‌اِندی است که هیچگاه درخشش خود را از دست نمی‌دهد. قدرت، پشتیبانی گسترده کامیونیتی و چندمنظوره بودن، آن را به زبان مناسبی برای توسعه بک‌اندهای مقیاس‌پذیر و قابل اعتماد در سطح سازمانی تبدیل کرده‌است. انعطاف، کارایی، مجموعه‌ای از کتابخانه‌ای رایگان و اوپن سورس و سادگی در استفاده، جاوا را به زبان بک‌اند قابل مطمئنی تبدیل می‌کند.

در ادامه، برخی از نکات مربوط به این زبان را آورده‌ایم.

• «اشاره‌گرهای» (Pointers) صریح کمتری دارد که احتمال نفوذ و نقض امنیت را کاهش می‌دهد.
• ساده‌تر از C و C++‎ است به‌طوری‌که یادگیری، توسعه و نگهداری آسانی دارد.
• از قابلیت چندنخی پشتیبانی می‌کند که بهره‌وری و عملکرد بهتری را به‌دنبال خواهد داشت.
• مستقل از پلتفرم است به این معنا که هم برای اپلیکیشن و هم توسعه وب می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد.
• محیط توسعه یکپارچه Eclipse، ابزار Maven و فریمورک بک‌اند «اسپرینگ» (Spring) ما را در زمینه ایجاد، آزمایش و استقرار راحت‌تر کدهایمان یاری می‌دهند.

زبان اسکریپتی PHP

توسعه سمت سرور، اوپن سورس بودن، چندپلتفرمی، خصوصیات متعدد ارزشمند، PHP را به گزینه مناسبی برای توسعه بک‌اند تبدیل کرده‌است. افزون بر این، سرعت بارگیری بالا، مجموعه‌ای از افزونه‌ها، هم‌افزایی با HTML، انعطاف و سرویس‌های میزبانی مقرون به صرفه، آن را به انتخاب محبوبی برای توسعه، استقرار و نگهداری بک‌اند اپلیکیشن ما تبدیل می‌کند.

برخی از نکات مربوط به این زبان را در ادامه آورده‌ایم.

• PHP از پایگاه‌های داده‌ای نظیر MySQL، PostgreSQL و Oracle به‌طور داخلی پشتیبانی می‌کند.
• پی اچ پی به‌دلیل مستقل از پلتفرم بودن، می‌تواند روی هر سیستم عاملی اجرا شود.
• PHP به‌عنوان زبان برنامه‌نویسی سمت سرور، داشتن امنیت و کنترل بیشتر را امکا‌ن‌پذیر می‌کند.
• این زبان خوانایی زیادی دارد و برای یادگیری آسان است. به‌همین دلیل به انتخاب محبوبی بین افراد مبتدی تبدیل شده است.
• فریمورک‌های متعددی نظیر سیمفونی، CodeIgniter و «لاراول» (Laravel) را به‌همراه دارد.

زبان برنامه نویسی Go

زبان برنامه‌نویسی Go که با نام GoLang هم شناخته می‌شود، زبانی اوپن سورس، «نوع‌دهی شده به‌صورت ایستا» (Statically-Typed)، با کاربری آسان است که ویژگی‌هایی نظیر مدیریت صریح خطاها و نمودار یادگیری ساده‌ای را فراهم می‌کند. در نتیجه، انتخاب قابل اعتمادی برای توسعه بک‌اند محسوب می‌شود. استفاده امن‌تر از حافظه، Garbage Collection بهتر، قدرت محاسباتی، مدیریت اشیا، پشتیبانی گسترده کامیونیتی، GoLang را به زبانی مطلوب برای توسعه بک‌اند اپلیکیشن‌هایمان تبدیل می‌کند.

برخی از نکات مربوط به این زبان را در زیر آورده‌ایم.

• زمان پاسخگویی و بارگذاری سریع که سطح بالاتری از بهره‌وری را به‌دنبال دارد.
• از همزمانی پشتیبانی می‌کند. به این صورت که توابع چندنخی را به‌واسطه GoRoutines روی RAM کم، اجرا می‌کند.
• مجموعه کتابخانه‌های سودمندی نظیر Gorilla ،GORM ،Revel ،Web.go و Gin و غیره را عرضه می‌کند.
• ابزارهای داخلی سَبُک‌وزنی برای اجرای «آزمایش‌ها» (Tests) و گزارش خطاها ارائه می‌کند.
• سینتکس واضح و قابل فهم (به اصطلاح Clean) دارد و از خصوصیاتی نظیر Class-ها، Annotation-ها (اطلاعات اضافی) و «وراثت» (Inheritance) اجتناب می‌کند.

زبان برنامه نویسی کاتلین

«کاتلین» (Kotlin) به دلیل دارا بودن Runtime کوچک، منحنی یادگیری ساده، برخورداری از پشتیبانی گسترده کامیونیتی، قابلیت همکاری با زبان جاوا و مقیاس‌پذیری، ما را در ساخت بک‌اندهای نیرومند یاری می‌دهد.

سَبُک‌وزن بودن، نوع‌دهی ایستا، Coroutine-ها برای همزمانی، برنامه‌نویسی شی‌گرا و تابعی و قابلیت یکپارچگی با فریمورک‌هایی نظیر Spring و Micronaut، کاتلین را به گزینه ایده‌الی برای توسعه اپلیکیشن‌هایمان تبدیل کرده است.

در زیر، برخی از نکات مربوط به این زبان را آورده‌ایم.

• سینتکس جمع و جور و گویا که به‌طور قابل توجهی کدهای تکراری را کاهش می‌دهد.
• با به‌کارگیری توابع توسعه می‌توان بدون زیرکلاس‌سازی، امکاناتی را به Class-های موجود اضافه کرد.
• کدهای نوشته شده با پشتیبانی از Lambda-ها، توابع رده بالاتر و «تغییرناپذیری» (Immutability)، «خوش‌ساخت‌تر» (Tighter) می‌‌شوند.
• خصوصیات داخلی مربوط به ایمنی Null، مانع از بروز استثناء مربوط به اشاره‌گر Null می‌شود.
• با سیستم عامل‌های متعددی سازگار و چندپلتفرمی است.

با استفاده از کاتلین، اپلیکیشن‌های مختلفی را می‌توانیم بسازیم، هرچند که به‌کارگیری آن برای توسعه بک‌اند اپلیکیشن‌‌های اندرویدی، بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.

زبان برنامه نویسی روبی

Ruby، یک زبان نوع‌دهی‌شده پویا است که با سینتکسی مختصر و مفید، چرخه توسعه سریع و کامیونیتی فعال گسترده‌ای همراه است. ترکیب ویژگی‌هایی نظیر انعطاف‌پذیری، پشتیبانی از یکپارچه‌سازی پایگاه‌های داده، کارایی بالا، I/O ناهمگام، و قابلیت اجرای نخ‌های متعدد (هم‌روندی). روبی را به زبانی قابل اعتماد برای بک‌اند تبدیل کرده است.

در ادامه برخی از نکات مربوط به این زبان را آورده‌ایم.

• با ابزارهایی نظیر RSpec ،Capybara و Factory Bot، تأکید فراوانی روی عملیات «آزمایش» (Testing) دارد.
• با داشتن ماهیتی شی‌گرا، می‌توانیم کدنویسی ماژولار و قابل استفاده مجدد داشته باشیم.
• با فریمورک‌های آزمایش نیرومندی همچون RSpec و Cucumber همراه است.
• قواعد فریمورک Ruby on Rail، توسعه سریع بک‌اند را امکان‌پذیر می‌کند.
• با وجود اکوسیستم تکامل‌یافته‌ و کتابخانه‌ها، افزودن امکانات جدید را ساده می‌سازد.

زبان برنامه نویسی Rust

Rust ویژگی‌هایی نظیر کارایی، ایمنی، همزمانی، ابزارهای Build و Generics بهتر و «بیانگری» (Expressiveness) دارد که توسعه مؤثر و سریع بک‌اند را امکان‌پذیر می‌سازد. افزون بر این، عدم وجود Garbage Collection، سیستم «نوع» (Type) نیرومند، وجود مدیر بسته Cargo، ایمنی حافظه و عدم وجود اشاره‌گرهای Null و سرریزی های بافر، توسعه بک‌اند را بهبود می‌دهد.

برخی از نکات مربوط به این زبان را در ادامه آورده‌ایم.

• کنترل سطح پایین، استفاده مؤثر از حافظه، توان عملیاتی بالا و تأخیر کمی دارد.
• فریمورک‌های ارزشمندی نظیر Hyper ،Actix ،Rocket و Warp را ارائه می‌دهد.
• یکپارچگی خیلی خوبی با کدهای C‎ ،C++‎ و پایتون فراهم می‌کند.
• دارای اکوسیستمی غنی از کتابخانه‌ها، توسعه دهندگان جهانی و ابزارهای با کیفیت است.
• سینتکس مختصر و مفید آن، خواندن و نوشتن کدها را ساده‌تر می‌سازد.

محیط اجرایی سمت سرور Node.js

Node.js به‌دلیل توانایی کدنویسی سریع‌ و ساده‌تر با پشتیبانی گسترده کامیونیتی و ابزارهای آماده استفاده‌ای که دارد، به انتخابی محبوب به منظور توسعه بک‌اند تبدیل شده است. خاصیت «عدم انسداد» (non-Blocking) و ناهمگامی، توسعه‌پذیری، امنیت، بهره‌وری، کارایی و پاسخگویی بلادرنگ، به متمایز بودن آن در ساخت میکروسرویس (REST API) و اپلیکیشن‌های «بدون سرور» (Serverless) کمک می‌کند.

• مدیریت خطا با Throw-catch، یعنی مسائل را در لحظه، گرفتار و حل می‌کند.
• مدیریت درخواست‌های همزمان به‌وسیله API-هایی نظیر Cluster-ها، worker_thread و child_process مدیریت می‌‌شوند.
• به‌خوبی با زبان C++‎ یکپارچه می‌شود و همچنین برای پشتیبانی از تعداد زیادی کاربر، توسعه (افزایش مقیاس) پیدا می‌کند.
• از فریمورک‌های محبوب نود جی اس می‌توان به Express، NestJS، Electron و Deno اشاره کرد.
• شرکت‌ها و محصولاتی نظیر LinkedIn، eBay و Trello، فناوری نود جی اس را مورد استفاده قرار داده‌اند.

زبان برنامه نویسی سی شارپ

سی شارپ، زبان برنامه‌نویسی «هم‌زمان» (Synchronous) و شی‌گرایی با انعطاف‌پذیری خوب، کامیونیتی دوستانه، کامپایل JIT و فریمورک‌های کاربرپسندی نظیر ASP.NET و Blazor است. C#‎ برای کار با پایگاه‌های داده، دارای Entity Framework است و همچنین از مشارکت‌پذیری، یکپارچگی آسان و بهره‌وری بالا پشتیبانی می‌کند.

• کدهای Type-Safe و اجرای مدیریت‌شده، امنیت بهتری را برای سورس کدهایمان فراهم می‌کند.
• ویژگی Garbage Collector، فرایند تخصیص و آزادسازی حافظه را بهبود می‌دهد.
• «نوع‌دهی قوی» (Strong Typing)، خطاها را در کامپایل شناسایی (یا به اصطلاح Catch) می‌کند.
• کتابخانه‌های جامع ML.NET و NumSharp را ارائه می‌دهد و از یادگیری ماشین و علم داده پشتیبانی می‌کند.

زبان برنامه نویسی پِرل

Perl زبانی قدرتمند و منعطف برای توسعه بک‌اند محسوب می‌شود که پشتیبانی پر قدرتی از پردازش متن ارائه می‌دهد و فرایند توسعه سریعی دارد. این زبان از ماژول و کتابخانه‌های متعددی برای ساختن سیستم‌های بک‌اند مقیاس‌پذیر، امن، ماژولار، قابل نگهداری و قابل اطمینان پشتیبانی می‌کند و بدین‌ترتیب ارائه عملکردی بالا را تضمین می‌کند. Perl همچنین دارای پشتیبانی قوی کامیونیتی و دسترسی آسان به برنامه‌نویسان را نیز فراهم می‌کند.

برخی از نکات مربوط به این زبان را در زیر آورده‌ایم.

• زبان Perl به‌سادگی می‌تواند با برنامه‌های در حال اجرا روی کدهای قدیمی یکپارچه و سازگار شود.
• تست و دیباگ در پرل آسان است.
• می‌توانیم از «کتابخانه بسته‌های شبکه آرشیو جامع Perl» به منظور اضافه کردن امکانات بیشتر استفاده کنیم.
• قابلیت‌های «تطبیق الگو» (Pattern-Matching) و «پردازش متن پیشرفته» را به‌همراه دارد.
• با پشتیبانی از عبارات منظم، ما را در جستجو، جایگزینی و دستکاری متن یاری می‌دهد.

فریمورک اکسپرس جی اس

Express.js فریمورکی سَبُک‌وزن، اوپن سورس، قابل شخصی‌سازی، توسعه‌پذیر، چندپلتفرمی و منعطف همراه با اکوسیستمی بزرگ از برنامه‌نویسان مجرب، کتابخانه‌ها، آموزش‌ها و مستندات دقیق برای تسهیل فرایند توسعه بک‌اند فراهم می‌کند. همچنین دارای ویژگی‌‌های امنیتی پر قدرت نظیر پشتیبانی از HTTPS، حفاظت در مقابل XSS و ممانعت از CSRF است.

در زیر، برخی از نکات مربوط به این زبان را آورده‌ایم.

• پشتیبانی از «موتورهای قالب» (Template Engines) متعدد و تولید راحت محتوای پویای HTML.
• با پایگاه‌های داده‌ای مانند MongoDB ،MySQL ،PostgreSQL و غیره سازگار است.
• با افزودن احراز هویت، Logging و مدیریت خطاها، سیستم میان‌افزار قدرتمندی را به نمایش می‌گذارد.
• معماری «رویداد‌ محور» (Event-Driven)، برنامه‌نویسی ناهمگام، عملکرد سریع را تضمین می‌کند.
• از الگوهای مسیریابی پیچیده، تجزیه پارامتر و «قالب‌بندی» (Templating) پشتیبانی می‌کند.

زبان برنامه نویسی C++‎

زبان C++‎ به‌دلیل بهره‌وری بالا، مدیریت حافظه، ارائه مجموعه‌ای از کتابخانه‌ها و فریمورک‌ها و توانایی منحرف کردن (دفع) تهدیدات از پایگاه‌کدی بسیار امن، انتخابی قدرتمند، کارآمد و محبوبی محسوب می‌شود. افزون بر این، «بررسی نوع‌» قوی، مدیریت استثناها، و پشتیبانی از «بارگذاری بیش از حد» (اورلودینگ | Overloading) عملگر، وراثت و دستورات پیش پردازنده، این زبان را به یکی از بهترین گزینه‌ها تبدیل کرده است.

در ادامه، برخی از نکات مربوط به این زبان را آورده‌ایم.

• از «چندنخی» (Multi-Threading) پشتیبانی می‌کند و استفاده مؤثری از منابع سیستمی دارد.
• قابلیت «مشارکت پذیری»، آن را با پایتون، جاوا و C سازگار می‌کند.
• کامیونیتی برنامه‌نویسان مجرب، کتابخانه‌ها و داکیومنت‌های گسترده‌ای دارد.
• از «فرا برنامه‌نویسی» (Meta Programming) با قالب، یعنی مواردی نظیر خواندن، تولید و تحلیل کدها در زمان کامپایل پشتیبانی می‌کند.
• «کتابخانه قالب استاندارد» (Standard Template Library | STL) را ارائه می‌کند که شامل ساختارهای داده‌ای، الگوریتم‌ها و کانتینرها است.

زبان برنامه نویسی Scala

اِسکالا، زبان برنامه‌نویسی تابعی، مختصر و مفید و شی‌گرایی است که روی (JVM) اجرا می‌شود و منبعی قوی برای توسعه بک‌اند به‌شمار می‌رود.

ابزارهای متنوع برای «بیلد» (Build) نظیر SBT و Maven، محیط توسعه یکپارچه‌ای مثل IntelliJ IDEA و Eclipse، همچنین دارا بودن پشتیبانی گسترده کامیونیتی، Scala را به انتخابی عالی برای توسعه کارآمد و مقیاس‌پذیر بک‌اند تبدیل کرده است.

برخی از نکات مربوط به این زبان را در ادامه آورده‌ایم.

• پردازنده‌های چندهسته‌ای را برای هم‌روندی به منظور مدیریت درخواست‌های متعدد به‌کار می‌برد.
• مقادیر و ساختارهای داده‌ای تغییرناپذیری مثل انواع اعداد، رشته‌ها و تاپل‌‌ها فراهم می‌کند.
• «استنباط نوع» (Type inference) را ارائه می‌دهد. یعنی برنامه‌نویسان نیازی به مشخص کردن نوع متغیرها ندارند.
• جعبه ابزار Akka و فریمورک Play، برای ساخت بک‌اندهای مقیاس‌پذیر از حجم‌ زیادی از داده‌ها را در اختیارمان قرار می‌دهد.
• با به‌کارگیری کتابخانه‌های Apache Kafka و Akka Streams می‌توانیم سیستم‌های پردازش بلادرنگ ایجاد کنیم.

ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی بر اساس منحنی یادگیری

در این قسمت می‌خواهیم رتبه‌بندی صریحی را برای زبان‌های برنامه‌نویسی بیان کنیم که ترتیب این زبان‌ها را بر مبنای میزان سختی درک و یادگیری‌شان بیان می‌کند.

البته ذکر این نکته لازم است که رتبه‌بندی و ترتیب یادگیری زبان‌های یادگیری برنامه‌نویسی بر اساس میزان سختی، می‌تواند موضوعی به‌طور کامل نسبی و مرتبط با سلیقه و وضعیت یادگیرنده و همچنین مهارت‌های پیشین وی باشد. با این حال، در ادامه فهرستی عمومی و کلی بیان کرده‌ایم که بیان‌گر سطوح دشواری در یادگیری و درک این‌گونه زبان‌ها است. اسامی زبان‌ها در این رتبه‌بندی در قالب ۵ درجه مختلف بیان شده است که در ادامه با هم مرور می‌کنیم.

زبان های به نسبت آسان

فهرست این رده از زبا‌ن‌ها به‌شرح آورده شده در زیر است.

1. اسکرچ
2. پایتون
3. HTML / CSS: همان‌طور که می‌دانیم این زبان‌ها جزو زبان‌های برنامه‌نویسی محسوب نمی‌شوند اما برای توسعه‌دهندگانی که قصد فعالیت در حوزه فرانت‌اند را دارند، می‌توان گفت که یاد گرفتن زبان نشانه‌گذاری HTML و همچنین زبان استایل‌دهی CSS ضروری است.
4. جاوا اسکریپت
5. روبی

زبان هایی با سختی متوسط

در زیر، فهرست زبان‌های را آورده‌ایم که به‌نظر می‌آید سختی متوسطی دارند.

1. جاوا
2. سی‌شارپ
3. سوئیفت
4. پی اچ پی
5. کاتلین

زبان های به نسبت سخت

در ادامه، اسامی زبان‌هایی را آورده‌ایم که یادگیری و استفاده از آن‌ها با دشواری بیشتری همراه است.

• سی پلاس پلاس
• Rust
• گو لَنگ
• تایپ اسکریپت
• متلب

زبان های چالش بر انگیز

یادگیری زبان‌هایی که در زیر فهرست کرده‌ایم با چالش بیشتری همراه است.

1. Haskell
2. لیسپ
3. پرولوگ
4. زبان اسمبلی
5. آر

زبان های پیچیده

با توجه به منحنی یادگیری، که گفتیم نسبی و مرتبط با هر شخص و تا حدی سلیقه‌ای است، زبان‌های زیر جزو زبان‌هایی محسوب می‌شوند که از موارد پیشین به‌نسبت قدیمی و پیچیده‌تر هستند.

1. اِرلنگ
2. کوبول
3. فورترن

نکته‌ای که دوباره لازم است به آن اشاره کنیم، این است که رتبه‌بندی بیان شده، دستورالعمل‌هایی کلی هستند و نباید ما را از شروع به یادگیری یک زبان دلسرد کنند. میزان سختی زبان‌ها تا حد زیادی به پیش‌زمینه ما از برنامه‌نویسی، منابع یادگیری در دسترس، حوزه مورد علاقه ما و بسیاری موراد دیگر مرتبط است. افزون بر این، سطح دشواری یک زبان ممکن است با کسب مهارت بیشتر در برنامه نویسی، تغییر کند.

سوالات متداول

در این قسمت، برخی از سوالات پر تکرار در مورد ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی را پاسخ داده‌ایم.

ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی آسان چیست؟

اگر بخواهیم رتبه‌بندی کلی برای زبان‌های برنامه‌نویسی ارائه دهیم که نمودار یادگیری ملایمی دارند و یادگیری آن‌‌ها به‌نسبت آسان است، زبان‌های اسکرچ، پایتون، زبان‌های نشانه‌گذاری و استایل‌دهی HTML و CSS، جاوا اسکریپت و روبی در این فهرست قرار می‌گیرند.

ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی درجه سختی متوسط چیست؟

اگر بخواهیم رتبه‌بندی کلی برای زبان‌های برنامه‌نویسی ارائه دهیم که نمودار یادگیری با شیب متوسطی داشته باشند و یادگیری آن‌‌ها خیلی دشوار نباشد. زبان‌های جاوا، سی شارپ، سوئیفت، PHP و کاتلین در این فهرست قرار می‌گیرند.

ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی با درجه سختی بیشتر از متوسط چیست؟

اگر بخواهیم رتبه‌بندی کلی برای زبان‌های برنامه‌نویسی بیان کنیم که از نظر درجه سختی، نیاز به تلاش بیشتری برای یادگیری آن داریم، زبان‌های Go ، Rust ،C++‎، تایپ اسکریپت و متلب در این فهرست قرار می‌گیرند.

ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی چالش بر انگیز چیست؟

اگر بخواهیم یک رتبه‌بندی کلی برای زبان‌های برنامه‌نویسی ارائه دهیم که یادگیری آن‌ها با چالش همراه است، زبان‌های Haskell، لیسپ، پرولوگ، زبان اَسمبلی و R در این فهرست قرار می‌گیرند.

ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی سخت چیست؟

اگر بخواهیم یک رتبه‌بندی کلی برای زبان‌های برنامه‌نویسی سخت ارائه دهیم. زبان‌های Erlang، کوبول و Fortran در این فهرست قرار می‌گیرند.

جمع‌بندی

در این نوشتار از مجله فرادرس یاد گرفتیم که ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی چگونه است. مرور سریعی روی حوزه‌های گوناگون دنیای برنامه‌نویسی و مفاهیم پایه‌‌ای زبان‌های برنامه نویسی داشتیم. سپس، ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی فرانت‌اند و بک‌اند را توضیح دادیم. در پایان نیز ترتیب یادگیری زبان های برنامه نویسی بر اساس منحنی یادگیری را نیز بیان کردیم.